🎭 روی دیگر
برخی از کارگردانان خلاق در آثار نمایشی خود، جنسیت کاراکترها را جابه‌جا کرده یا تغییر می‌دهند. این رویکرد، علاوه بر شکستن قواعد رایج تئاتر سنتی یا کلاسیک، نوعی نقد جنسیتی نیز وارد اثر می‌کند و از سوی دیگر، وجه تک‌جنسیتی شخصیت‌ها را از میان برداشته و آن را به تمام زنان و مردان تعمیم می‌دهد. این نگاه تازه به متن، موقعیتی پیشرو برای اثر ایجاد می‌کند؛ موقعیتی که می‌تواند لایه‌های بیشتری به متن بیفزاید و حتی بازخوانی چالش‌برانگیزی را شکل دهد. «علی‌اکبر علیزاد» در نمایش «کلفت‌ها» با تغییر جنسیت کاراکترهای دو خواهرِ کلفت و سپردن نقش‌ها به بازیگران مرد با موها و ریش انبوه، بازخوانی متفاوتی از متن مهم و تأثیرگذار ژان ژنه ارائه کرد. این نمایش در سال ۱۳۹۷ در تالار مولوی روی صحنه رفت؛ رویکردی نقدگونه به مسئلهٔ جنسیت که همواره زنان را هدف قرار می‌دهد. نمایش «در انتظار گودو» به کارگردانی «امیررضا کوهستانی» نیز نمونهٔ شاخص دیگری از این جابه‌جایی جنسیت است. نقش دو کاراکتر اصلی، ولادیمیر و استراگون، به دو بازیگر زن، «لیلی رشیدی» و «مهین صدری» سپرده شد؛ تغییری که فضای نمایشنامه را به‌کلی دگرگون کرد و خوانشی تازه از این اثر مشهور بکت خلق نمود. این نمایش در سال ۱۴۰۰ در فضای ‌باز ‌پردیس ‌تئاتر ‌و ‌موسیقی ‌دکُر اجرا شد. «محمد مساوات» نیز در این حوزه سابقهٔ قابل‌توجهی دارد؛ نمایش‌های «یک خانواده»، «بیگانه در خانه» و «بی‌پدر» از مهم‌ترین نمونه‌های جابه‌جایی جنسیت در آثار اوست. نمایش‌های «روال عادی»، «پینوکیو»، «هملت»، «مادر»، «معجون‌السلاطین»، «آداب شکار روباه» و چندین اثر دیگر نیز از این شیوهٔ روایی بهره برده‌اند. اینک نمایش دیگری نیز به جمع اجراهای پایتخت پیوسته که از جابه‌جایی جنسیتی نقش‌ها استفاده می‌کند. نمایش «شهر گناه» تازه‌ترین اثر «اوشان محمودی» است که در تماشاخانهٔ ایرانشهر روی صحنه رفته و در آن، کاراکترهای زن و مرد در نقش‌هایی با جنسیت مخالف ظاهر می‌شوند. نمایش «شهر گناه» موضوعی روان‌شناختی دارد و دربارهٔ خانواده‌ای با دو فرزند است؛ خانواده‌ای که پدر به دریا رفته و هنوز بازنگشته است. این نمایش با حضور «داریوش رشادت، علی تاریمی، شیرین جروقی، شکوفه حیدریان و مریم بصیری‌فر» میزبان علاقه‌مندان تئاتر است.