محمد پورجعفری نویسنده و کارگردان، مدرس بازیگری

یادداشتی بر نمایش مو در تماشاخانه‌ی نارون رشت؛
«مو»، تصویر ناتمام عصیان و فروپاشی

این روزها تماشاخانه‌ی نارون رشت، میزبان اجرایی تازه از نمایشنامه‌ی «مو» اثر سالی کلارک است؛ روایتی تلخ و خیره‌کننده از زنی در دل مناسبات نابرابر قدرت و جنسیت که به سوی فروپاشی و ازهم‌گسیختگی روانی کشیده می‌شود. محمد پورجعفری، طراح و کارگردان این اجرا، با بازنویسی دیالوگ‌ها و نگاهی تازه به متن اصلی، این نمایش را در مرز میان واقعیت و خیال به صحنه برده و مخاطب را با خود همراه کرده است.
«مو»، اثر شاخص سالی کلارک، نمایشنامه‌نویس کانادایی، از ۱۶ خرداد به کارگردانی محمد پورجعفری در تماشاخانه‌ی نارون روی صحنه رفته است؛ اجرایی که با زبانی نو و روایتی تیزبین، مفاهیمی چون قدرت، جنسیت، هویت، عصیان و فروپاشی روانی را به چالش می‌کشد.
این نمایش، داستان زنی به نام مو را روایت می‌کند؛ زنی هوشمند و حساس، اما در هم‌شکسته و مغلوب، که در دل یک رابطه‌ی عاطفی فرساینده، رفته‌رفته با بحران هویت و فروپاشی روانی دست به گریبان می‌شود.
روایت این تصاویر در دل ذهنی پریشان و شکاف‌خورده‌ی شخصیت اصلی یعنی مو با بازی پونه پورقربانی شکل ... دیدن ادامه ›› می‌گیرد. توهمات، هذیانات، خاطرات متداخل و پریشان، پرش‌های زمانی و گسست‌های زبانی به لایه‌های مختلف این اثر عمق می‌بخشند.
این نمایشنامه، روایتگر زنانی از دل مناسبات مردسالار و ساختارهای کنترل‌گر است که هویت خود را گم کرده و در میانه‌ی بحران، در تلاش برای بازسازی و بازخوانی روایت خویشتن‌اند.
این رویکرد در ابعادی وسیع‌تر، نگاهی پیرامون وضعیت جهانی زنان در دل تاریخ‌ دارد: زنانی که حکایت آن‌ها همواره در حاشیه نگه داشته شده است تا در صحنه‌ی خصوصی ذهن و روان خویش، به بازنویسی تاریخ شخصی‌شان منجر شود.
از منظر جامعه‌شناسی هنر و مطالعات جنسیت، «مو» داستان زنانی است که در دل ساختارهای فرادست، در تلاش‌‌اند روایت خود را از نو بنویسند. بحران شخصیت و ازهم‌گسیختگی روانی مو، پژواکی از فشارهای مزمن بر زنان در جوامع دیروز و امروز است؛ فشاری که از سوی جامعه و افراد آن بازتولید می‌شود تا در نهایت به تجربه‌ی فروپاشی فرد منجر می‌شود.



در این اجرا، محمد پورجعفری با بازخوانی دیالوگ‌های نمایشنامه‌ی کلارک و ایجاد تغییراتی در ساختار گفت‌وگوها و فضای کلی اثر، روایتی جدید خلق نموده که مخاطب امروز را با مسائلی چون: ساختارهای سلطه‌ی روانی در جامعه مواجه می‌کند.
طراحی صحنه مینیمال و نورپردازی هوشمندانه‌ی اجرا نیز به این تجربه‌ی ذهنی و روانی دامن می‌زند؛ جایی که صحنه‌ی فیزیکی به بستری برای تجسم ذهن فروپاشیده‌ی شخصیت اصلی بدل می‌شود. استفاده از موسیقی زنده با نوازندگی ساناز آقایی‌نژاد و استفاده از دیگر خلاقیت‌های اجرا در بازی‌های روان و پرجزییات بازیگران نیز به این فضا غنای بیشتری بخشیده است.
در نمایش «مو»، پونه پورقربانی، بارانا پورجعفری، سعید مسافر، رضا شاهرودی، عادل پیروی، دلارام پورجعفری، آوا جعفرزاده، دینا شکنی، مهدی سعیدی نسب و علی جزایری، به ایفای نقش پرداخته‌اند.
سخن آخر آن‌که، این نمایش، با حذف عناصر بیرونی و تاکید بر زبان ذهن و فروپاشی روانی شخصیت اصلی، مخاطب را به سفری درونی دعوت می‌کند؛ سفری که در آن مرزهای میان واقعیت، خیال و روایت‌های سرکوب‌شده در هم می‌ریزند.
نمایش « مو»، از دل این تجربه‌ی فروپاشی، امکانی برای بازاندیشی و مقاومت خلق می‌کند؛ تماشاگر را با این پرسش روبه‌رو می‌سازد که چگونه زنان می‌توانند در دل روایت‌های رسمی و سرکوب‌گر، راهی برای بازگفتن خود بیابند.
در نهایت، «مو» تماشاگر را در وضعیتی معلق و ناتمام رها می‌کند؛ بی‌آن‌که پاسخی روشن درباره‌ی هویت، عصیان یا امکان بازسازی خویشتن پیش‌نهد. این تعلیقِ معنایی، بخشی از نیروی اثر است: آن‌چه از دل صحنه بیرون می‌آید، نه روایتی بسته و مطمئن، بلکه پرسشی گشوده است درباره‌ی توان یا ناتوانی زنان در برابر ساختارهایی که بازتولید وادادگی را بدل به امری روزمره می‌کنند. «مو» تجربه‌ای است که پایان ندارد؛ چرا که پرسش‌های آن همچنان در ذهن تماشاگر رسوب می‌کند و به تامل تازه‌ای درباره‌ی قدرت، جنسیت و مرزهای شکننده‌ی هویت فرا می‌خواند.

نوشتاری بر نمایش «مو» به کارگردانی «محمد پورجعفری»

مو؛ روایتی در مرز عشق و جنون

شمال ما: نمایش «مو» نوشته «سالی کلارک»، ترجمه «نازنین میهن» با کارگردانی «محمد پورجعفری» در رشت به روی صحنه رفته است.

از عمق جنون
مو، داستان زندگی زنی ثروتمند و جسور را روایت می‌کند که در جوانی عاشق مردی جذاب و خودخواه به نام هری می‌شود و رابطه‌ای پرتنش تا مرز جنون ... دیدن ادامه ›› را تجربه می‌کند. تلاش او برای بازگشت به زندگی و بازپس‌گیری قدرتش حتی از روی تخت تیمارستان و لا‌به‌لای واگویه‌های ذهنی‌اش نشان می‌دهد که چگونه وقتی زنان در مواجهه با خشونت، سرکوب و خیانت به سوی فروپاشی ذهنی رانده‌ می‌شوند، حتی از عمق جنون خود که به منزله فریاد و اعتراض است در جستجوی نشانه یا نیرویی برای ادامه و بقا هستند.

خلاقیت در فرم، عمق در معنا
محمد پورجعفری، کارگردان توانا، پرکار و دغدغه‌مند گیلانی در تجربه جدید خود با بهره‌گیری از بازیگران جوان و خوش‌آتیه سراغ نمایشنامه مو اثر جسورانه، سوررئال و تلخ سالی کلارک از چهره‌های برجسته تئاتر معاصر کانادا رفته است تا با بهره‌مندی از ظرفیت‌های پرچالش‌، پیچیده و چندلایه و همچنین روایت غیرخطی این نمایشنامه، روان انسان مدرن را به‌ویژه زنانی که در جامعه‌ مردسالار گیر افتاده‌اند، کاوش ‌کند و با مخاطب به اشتراک بگذارد. او تلاش می‌کند مخاطب محلی خود را به تجربه‌ای جهانی دعوت کند تا با هم‌افزایی به درک بهتری از جامعه‌ای که در آن زیست می‌کند برسد و درباره نقش خود در این جامعه بیشتر بیندیشد.

کارگردان نمایش با استفاده از ظرفیت خاص سالن تماشاخانه نارون رشت و ایجاد یک ارتباط در‌هم‌تنیده با مخاطب، او را نه صرفا شاهد، بلکه درگیر اضطراب، رنج و جنون‌ شخصیت اصلی نمایش می‌کند و تا کم‌رنگ کردن مرز واقعیت و خیال در ذهن مخاطب پیش می‌رود. او با خلاقیت در فرم و اجرا، میزانسن فکرشده، استفاده از موسیقی زنده با آهنگسازی و نوازندگی ساناز آقایی‌نژاد، بهره‌مندی از هنر حرکت با طراحی مه‌رو صفرنژاد، طراحی صحنه و نورپردازی ساده اما پویا و همچنین روایت بخش کوتاهی از داستان با نمایش عروسکی می‌کوشد اثری متفاوت و قابل احترام ارائه دهد.

بازیگرانی در خدمت روایت
پونه پورقربانی در نقش مو به خوبی زنی عاشق، وابسته، رنجور و خستگی‌ناپذیر را مجسم می‌کند و سعید مسافر در نقش هری از عهده ارائه مردی جذاب، خود‌خواه، فریبکار، فاسد و سلطه‌گر بر می‌آید. بارانا پورجعفری، رضا شاهرودی، عادل پیروی، دلارام پورجعفری، علی جزایری، دینا شکنی، آوا جعفرزاده و مهدی سعیدی‌نسب که در ایفای نقش شخصیت‌های دیگر نمایش به خوبی ظاهر می‌گردند، هر یک به شکل کاریکاتورهایی از اجتماع مردسالارانه نشان داده می‌شوند که گاه با مو همدردی و گاه او را قضاوت یا تهدید می‌کنند. در واقع به خوبی نشان می‌دهند که چگونه اعضای خانواده و افراد جامعه در بازتولید چرخه خشونت مشارکت دارند.

مو، فرصتی برای تماشای تئاتر اندیشمند
اجرای نمایش مو، فرصت مناسبی برای علاقه‌مندان تئاتر است تا ضمن تماشای یک نمایش جذاب به موضوعات عمیق اجتماعی و روان‌شناختی بیندیشند. این نمایش از ۱۶ خرداد ۱۴۰۴ در تماشاخانه نارون رشت به روی صحنه است.



عکس‌ها از حسین بدرطالعی

📌ریحان در رشت اجرا می شود.
♥️روایت شاعرانه از رنج های زنی به نام قمر
✅تئاتر ریحان داستان دردناک مرزنشینان در دوران دفاع مقدس را روایت می‌کند و به نقش بچه های گیلان در عملیات کربلای 2 می پردازد، در این عملیات گیلان بیشترین شهدا را تقدیم میهن کرد.
سایت خرید بلیط: https://www.tiwall.com/s/reyhan

. تا ٪۳۰ تخفیف برای سانس‌های سه روز اول
٪۲۵ تخفیف گروهی برای دست‌کم ۶ بلیت

کاری از گروه تئاتر چیستا

معلم های بزرگ بازیگری متد
اگرچه بسیاری از مربیان، کارگردانان و بازیگران در پیشرفت متد نقش داشته‌اند، اما بنا بر گفته‌ی دیوید کراسنر، «سه معلم بازیگری متد، در مقام بنیان‌گذاران معیار موفقیت آن متمایز و شاخص‌اند: لی استراسبرگ، استلا آدلر و سنفورد مایزنر
این سه نفر درعین‌حال که طی دهه‌ی 1983 همراه با هم تئاتر گروپ را شکل دادند، باز هر یک بر جنبه‌ی متفاوتی از متد تأکید ورزیدند.»
این سه معلم، باوجود داشتن اختلاف‌نظر در رویکرد به متد و نحوه‌ی تمرین‌ها، همگی همچون در اصل یک هدف واحد را دنبال می‌کردند و آن هر چه حقیقی‌تر و باورپذیرتر کردن بازی‌ها بود. درواقع اشتراکات بین آن‌ها (رهایی جسم و ذهن از تنش، اهمیت بداهه، خلق بازی طبیعی و صادقانه و ...) بسیار بیشتر از اختلافات آن‌هاست؛ بنابراین تفاوت‌های مهم و اساسی که باعث جدایی بعضی از آن‌ها از یکدیگر شده چیست؟
«درواقع تأکید استراسبرگ بر وجه روان‌شناسانه، تأکید آدلر بر وجه جامعه‌شناسانه و تأکید مایزنر بر جنبه‌ی رفتاری، بخشی از تفاوت آموزش متد این سه معلم است.»اختلاف در شیوه‌ آموزش و نوع تمرین‌ها و تکنیک‌های این سه معلم بزرگ نتیجه‌ی همین رویکردهای متفاوت آن‌ها به بازیگری است.
تأکید استراسبرگ بیشتر بر تکنیک ذهنی حافظه عاطفی است، تکنیکی که توسط آن بازیگر با رجوع به خاطرات خود لحظه‌ای از تجربه شخصی خود را بازآفرینی ... دیدن ادامه ›› می‌کند و احساس حقیقی حاصل‌شده از این بازآفرینی را در اختیار نقش قرار می‌دهد. در این تکنیک، تمرکز اصلی بر ذهنیت و درونیات بازیگر است و به همین دلیل این رویکرد استراسبرگ را مبتنی بر اصالت بازیگر می‌دانند. تکنیک استفاده از حافظه عاطفی بازیگر موردقبول آدلر و مایزنر قرار نگرفت.
آدلر مخالف استفاده از حافظه عاطفی بازیگر بود و تأکید بر استفاده از تخیل، دور شدن از خود و نزدیک شدن به نقش داشت، به همین دلیل رویکرد آدلر را مبتنی بر اصالت نقش می‌دانند. نظر صریح آدلر در مورد حافظه عاطفی یا محرک این است که گاهی جواب می‌دهد ولی گاهی می‌تواند خطرناک باشد.
بنابراین، استفاده از تکنیک حافظه عاطفی استراسبرگ مشروط به توانایی کنترل احساسات و ظرفیت عاطفی بازیگر خواهد بود؛ اما مایزنر به دلیل دیگری با تکنیک حافظه عاطفی استراسبرگ مخالفت می‌کرد. ازآنجاکه او معتقد به تمرکز برکنش و واکنش لحظه‌به‌لحظه بین بازیگر و همبازی‌اش بود و ازنظر او تمام توجه بازیگر در هرلحظه باید نه بر درونیات خود بلکه بر رفتار و لحن و نحوه‌ی صحبت همبازی‌اش متمرکز باشد، به همین دلیل بر این باور بود که رجوع به خاطرات و بازآفرینی تجربیات شخصی باعث می‌شود که بازیگر در آن لحظات تمرکزش از روی همبازی و رفتار او و شرایط اطراف برداشته شود و در لحظه حضور کامل نداشته باشد، به همین دلیل رویکرد مایزنر را رویکردی مبتنی بر اصالت رفتار تعبیر کرده‌اند.
شیوه‌ی آموزش مایزنر (همان‌طور که در ویدئوهای کلاس‌های آموزشی او می‌توان مشاهده کرد) بیشتر بر روی مهارت‌های بداهه‌سازی بازیگر، ایجاد فضایی برای خلق واکنش احساسی طبیعی و تبادل انرژی بین بازیگر و همبازی‌اش (با استفاده از تمرین معروف تکرار) متکی است و بالاخره ترکیب همه این‌ها باهم روش رسیدن به یک زندگی طبیعی و حضور صادقانه بر صحنه را امکان‌پذیر می‌کند.
فراموش نکنیم که استراسبرگ نیز به استفاده از تخیل و حضور صادقانه بر صحنه تأکید می‌کرد؛ بنابراین هر سه رویکرد؛ اصالت بازیگر، اصالت نقش و اصالت رفتار، دارای یک هدف مشترک هستند که همانا رسیدن به یک بازی ناب و حقیقی در شرایط فرضی است، اما با راهکارها، تمرین‌ها و تکنیک‌های متفاوت از یکدیگر..