گزارش تصویری نمایشگاه تناولی و شیرهای ایران/ عکاس: سارا ثقفی

پرویز تناولی (زاده ۳ فروردین ۱۳۱۶) مجسمه‌ساز، نقاش،پژوهش‌گر و مجموعه‌دار ایرانی است. از وی به عنوان یکی از پیش‌گامان مکتب سقاخانه یاد می‌شود. وی از شناخته‌شده‌ترین هنرمندان ایرانی است. مجموعه مجسمه‌های «هیچ»، «دست‌ها» و «قفل و قفس» در زمره معروف‌ترین آثار پرویز تناولی قرار دارند.

موزه هنرهای معاصر تابستان امسال به استقبال نمایشگاهی ارشمند و کم نظیر از مجموعه آثار هنرمند معاصر پرویز تناولی رفته است. در نمایشگاه "پرویز تناولی و شیرهای ایران" همچنان که از عنوان مجموعه بر می آید مخاطب با تاریخچه ی شیر در ایران از منظر هنرمندانه ی پرویز تناولی آشنا میشود. همچنین این هنرمند و هنرپژوه مجموعه ی ارزشمندی از سمبل ها و کاربردهای شیر در زندگی روزمره و ردپای شیر در تاریخ ایران را گردآوری کرده است که هویت و فرهنگ ایرانی را باز می نماید.



پرویز تناولی - هنرمند مجسمه‌ساز در نشستی که پیش از افتتاح نمایشگاه مجموعه آثار وی در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد چنین بیان داشت: "این نمایشگاه یکی از رویاهای ۵۰۰ سال گذشته من بود. از همان زمان که با اهمیت «شیر» در فرهنگ ایران آشنا شدم، کارم را با شمایل حضرت علی (ع) و شیر آغاز کردم و بعد به منابع دیگری برخوردم که اهمیت شیر را در فرهنگ ایرانی به من بیشتر نشان داد."
وی ادامه داد: هیچ‌گاه از تحقیق درباره شیر فروگذار نکردم و به هر موزه و مکانی که رفتم، در این زمینه پژوهش کردم. نقش شیر از آیین‌های باستانی ما تا امروز وجود داشته است و حیف بود از نظر جوان‌های ما پنهان بماند و اثرگذار نباشد.

تناولی گفت: من هرچه در هنرم برداشت کردم، در این کشور بوده است. منابع الهام این کشور آنقدر غنی است که من به سطح کار هم نرسیدم، چه برسد به عمق. ما دو نماد خیلی باستانی داریم که جاودانه مانده‌اند؛ شیر و سرو. هیچ فرهنگ دیگری را نمی‌شناسم که نمادهایش اینقدر مستمر، دائمی و زنده باشند.

تناولی نیز توضیح داد: آثار من در این نمایشگاه، ۱۵۰ قطعه است که قدیمی‌ترین آن‌ها به سال ۱۳۴۰ متعلق و یک نقاشی شیر است. من در سال‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۴۱ شیرهای زیادی ساختم که فروش رفتند و در حال حاضر در اختیار من نیستند؛ اما عکس برخی از آن‌ها در نمایشگاه خواهد بود.

این هنرمند همچنین بیان داشت:‌ من در دوران کودکی، در تعزیه‌ها و شبیه‌خوانی‌ها می‌دیدیم مردی در لباس شیر است و دوست داشتم درباره آن بدانم. بعدها متوجه شدم مردم ایران چقدر شیر را دوست دارند و به آن احترام می‌گذارند. به طوری که تصاویر مذهبی حضرت علی (ع) در کنار شیر یا تصاویر شیر به‌تنهایی را می‌توانیم در خانه و محل کارشان ببینیم.
او اظهار کرد: شیرهای من در گذر زمان تحول زیادی پیدا کردند و روز به روز بزرگ‌تر شدند. بزرگترین آن‌ها را سال گذشته تمام کردم. می‌توان گفت در ۲۰ سال گذشته، بیشترین شیر را ساختم. بزرگترین اثر شیر من، سه تُن وزن دارد و ابعاد آن سه متر در دو متر در عرض یک متر است. بسیاری از آثار نیز برای اولین بار در این نمایشگاه به‌نمایش درمی‌آیند.

بهزاد حاتم - دبیر این نمایشگاه - نیز در این نشست اظهار کرد: این، یک نمایشگاه هنری نیست و ما فرصت خوبی داریم تا وجه مهمی از تناولی را بشناسیم. او یک نقش مهم فرهنگی را ایفا کرده و آن جمع‌آوری فرهنگ‌های دور این مملکت است. کار او شبیه کاری است که فردوسی انجام داده است. تناولی تمام چیزهایی را که مردم از آن‌ها خسته شده و آن‌ها را دور ریخته‌اند، جمع‌آوری کرده و سیر زیبایی‌شناسی ایرانی را دنبال کرده است. او با بیان این‌که تناولی مثل یک پالایشگاه فرهنگی کار کرده است، ادامه داد: در این نمایشگاه می‌بینیم که او از کارهای ساده مردم معمولی هم برداشت کرده و آن را به یک اثر هنری با فرهنگ بالا تبدیل کرده است. به همین دلیل است که می‌گویم این نمایشگاه هنری نیست، بلکه فرهنگی است.

پرویز تناولی ضمن تاکید بر این نکته که هنوز حق مطلب ادا نشده و جا دارد درباره شیرها کار شود، اظهار کرد: از کلکسیون من، آثار زیادی در این نمایشگاه وجود دارد، بویژه ۳۶ قالیچه شیری که از ۴۰ سال پیش آن‌ها را جمع‌آوری کرده‌ام. قفل و اشیای دیگری به‌شکل شیر نیز به‌نمایش درمی‌آیند.
تناولی با بیان این‌که ما در گذشته دو نوع هنرمند درباری و عامیانه داشتیم، گفت: به هنرمندان عامیانه هیچ‌گاه توجهی نشده، اما من از بدو زندگی‌ام به سراغ آن‌هایی رفته‌ام که امروز نام سقاخانه‌ای بر آن‌ها گذاشته می‌شود.

پرویز تناولی در پیش‌گفتار کتاب «قالیچه‌های تصویری»که سال ۶۸ توسط انتشارات سروش منتشر شده است چنین نگاشته است: "وجه تشخص قالیچه‌های تصویری در مقایسه با سایر قالی‌های ایرانی موضوع آنهاست. این قالیچه‌ها به جای نقش و نگارهای سنتی و معمول، به انسان و گاه حیوان در قیاس‌های غیرمعمول می‌پردازند که این شیوه در سنت فرش‌بافی ایران بی‌سابقه است."



بهزاد حاتم -دبیر نمایشگاه پرویز تناولی و شیرهای ایران- درباره نحوه چینش نمایشگاه، بیان کرد:‌ در ابتدای کار دو راه پیش رو داشتیم؛ اول این‌که این توده بزرگ کارها را گزینش کنیم و یک نمایشگاه تر و تمیز بیرون بدهیم یا این‌که به دیده فرهنگی به آثار نگاه کنیم و همه‌چیز را به مردم نشان دهیم. من راه دوم را انتخاب کردم. چیزی از آثار حذف نشد، فقط به‌دلیل این‌که دیوارهای موزه جا نداشت، مجبور شدیم چند قالیچه را جمع کنیم. وی افزود: راه درست برای چینش فرهنگی این بود که یک نوع زیبایی‌شناسی ایرانی را دنبال کنیم که در خانه‌های ایرانی هم هست.

در ادامه، حاتم با اشاره به این‌که این نمایشگاه بخش محیط زیستی را هم دربرمی‌گیرد، گفت: در این بخش که مربوط به خود حیوان می‌شود، یک سازمان محیط زیستی با ما همکاری و این موضوع را مطرح می‌کند و درباره شیر و دیگر حیوانات در معرض خطر آگاهی می‌دهد.

در نمایشگاه «پرویز تناولی و شیرهای ایرانی» ۱۴۷ اثر تولیدی از تناولی، ۱۵۳ اثر از مجموعه او شامل فرش، قفل، شیر آب و پوستر، ۶۳ اثر به امانت از مکان‌های مختلف، ۲۷ اثر از موزه ملی، پنج اثر از موزه هنرهای معاصر و ۱۰ اثر از موزه رضا عباسی، سه اثر از موزه نقاشی پشت شیشه، یک اثر از سوسن بابایی، سه اثر از آقای خرازی و ۱۴ اثر از ملک مدنی به‌نمایش درمی‌آیند.

علاقمندان به بازدید از این آثار می توانند روزهای یکشنبه تا پنج شنبه از صبح تا ساعت ۷ بعدازظهر از این نمایشگاه بازدید کنند و در روزهای جمعه از ساعت ۱۵ تا ۱۹ دربهای نمایشگاه به روی علاقمندان باز است . نمایشگاه پرویز تناولی و شیرهای ایرانی تا ۷ شهریور در موزه ی هنرهای معاصر برقرار خواهد بود.