تاملی درباره «فهرست»، نمره ی اول:
«فهرست» اثری است درباره آواها و موسیقی ها از یک سو، و مرگ و نیستی و به یادآوردن پدیده ی «مردن» از سوی دیگر، و سنتزی از روابط و تاثیر این دو بر هم (مرگ و موسیقی). آنکه در مرگ چه موسیقی شنیده می شود، یا اینکه مرگ چه صدایی دارد، یا چه صدایی مرگ را با تمام هیمنه و حضور همیشگی اش، به چالش می کشد. «فهرست» اثری است در ستایش آواها و صداها که از آن ها موسیقی ها پدید می آید. و تمسخری گروتسک به مرگ و خشونت میرندگی.
اما آیا مرگ هم موسیقی خودش را دارد؟! یا اینکه موسیقی می تواند مرگ را نشان دهد یا حتا یاد انسان های مرده را بازآفرینی کند؟
پس باید «فهرست»را دید.
در «فهرست» با «مرگ» رو به رو می شویم.
گاه این مسئله گروتسک است؛ هم می خندیم، هم وحشت می کنیم: مسئولین کفن و دفنی که بارها به روی صحنه می آیند مثلن. (یادمان باشد که حضور کاراکتر ماموران امور مربوط به مرگ در تئاتر، سابقه ای طولانی دارد، نمونه اش گورکن های «هملت».) موسیقی ورود آن ها، شاید دفعه ی اول طنزآمیز به نظر برسد، ولی در دفعه های بعدی، از آن می ترسیم، چون میدانیم مارش مرگ است. حرکت های مکانیکی دو مامور و اندازه گیری طول و عرض و ارتفاع مرده، یک نکته ی هولناک را نشان می ... دیدن ادامه ›› دهد: مرگ هم عادی می شود و به چند عدد و رقم خلاصه می گردد.
نمونه ی دیگرش عروسک کوکی دخترکی است که در ظاهر کوک شده تا برقصد و آواز بخواند و چوب جادویش را برای برآوردن آرزوها یا بازنمایی خاطرات تکان دهد، اما در واقع گویی مامور قبض روح است! هرچند که با او هم شوخی می شود و شاید بهتر باشد بگوییم قدرت جادویی اش در ایجاد میرندگی، توسط یک کودک، به چالش گرفته می شود. پسربچه (که درخشان ترین و شاید تنها کاراکتر زنده ی اثر است)، حداقل برای یک بار، مرگ را از کار می اندازد!
گاه هم گویی مرگ بخشی از یک مناسک و آیین خونین است. نمونه اش صحنه ای که همسرایان می میرند. مرگ آن ها همزمان است با ضربه های چاقوی رهبر ارکستر بر بالش. هر ضربه گویی نتی است که او برای مرگ می نوازد؛ شاید هم برای کشتن. طراحی حرکت و چیدمان این صحنه، جلوه ای دراماتیک از مرگی دسته جمعی و در عین حال نمادین را نمایش می دهد.
مرگ و موسیقی در این اثر در هم تنیده شده اند. در اصلی ترین اکسسوار صحنه این نکته نمایان است: پیانویی که بستر مرگ و تابوت است یا تابوتی که از آن نوای موسیقی به گوش می رسد. دوگانه ی «نیستی مرگ» و «هستی موسیقی»، در همین «پیانو-تابوت» متجلی است.
«فهرست» نمایش مردگان است. با صورت هایی سفید و مسخ شده، با حرکاتی مکانیکی، با خاطراتی نابود شده، با شرح حالی از افراد، که به مرگ دهشتناکشان ختم شده یا مسخ شان کرده است.