تاملی درباره «فهرست»، نمره ی سوم:
(نگاهی به متن اصلی «فهرست» اثر شاهکار نویسنده، شاعر و نمایشنامه نویس بزرگ لهستانی «تادئوش روژه ویچ» و دراماتورژی گروه نویسندگان نمایش)
روژه ویچ اعتقاد داشت آثارش واقع گرا هستند. اما با خواندن متن «فهرست»، متوجه میشویم که با اثری متعلق به سنت ابزورد مواجهیم که کاملن توسط نویسنده شخصی شده. رگه های قوی گروتسک و فانتزی هم در این اثر قابل مشاهده است. در اجرای «ثروتی» از این اثر، هر سه جنبه ی گفته شده، مورد توجه قرار گرفته.
در متن روژه ویچ، بیشتر شخصیت ها، هویت شان (مثلن مرد-سگ، عمو، و حتا کاراکتر «قهرمان») و حرف هایشان جنبه ی ابزرود و گروتسک دارد و در اجرا بیشتر ظاهر، نوع بازی و اتمسفر حاکم بر هر صحنه. اگر در متن روژه ویچ، شاعرانگی موج می زند، در اجرا جنبه ی شاعرانه کم رنگ و بیشتر فانتزی و نوعی «جادوی صحنه» (به واسطه ی طراحی لباس ها، طراحی حرکت ها و کروگرافی ها و نیز نوع بازی سیستم بیومکانیک مایرهولد) دیده می شود.
گروه نویسندگان و دراماتورژهای «فهرست» در مورد کاراکترهای متن اصلی، به صورت گزینشی عمل کرده اند: برخی را حذف (مثلن مرد جوان)، و کاراکترهایی هم به اثر اضافه کرده اند (نمونه: مرد کچلی که دنبال خودش می گردد). همسرایان اجرا هم، چه از لحاظ ظاهری (در متن اصلی سه پیرمرد همسرا هستند) و چه از نظر دراماتیک و اجرایی، تفاوت اساسی با ... دیدن ادامه ›› نوشته دارند.
چیزی که در هر دو مشترک است، فضای سنگین مرگ و هجوم خاطرات به ذهن رهبر ارکستر است.
اما مهم ترین نکته ی افتراقی در دراماتورژی «فهرست»، فضای موسیقایی نمایش است. با اینکه در متن اصلی، کاراکتر اصلی موسیقیدان است، ولی اثر چندانی از این جنبه وجود ندارد. ولی در اجرای تالار حافظ، با اجرایی رو به رو میشویم در بزرگداشت رنگ صداها، موسیقی و پر از نواها.
اگر متن روژه ویچ اثری شاعرانه، تا حدی تاریخی-سیاسی و ابزرود است، اجرای ثروتی اثری است تصویری و نمادمحور، فانتزی، گروتسک و با توجه ویژه به موسیقی و نوعی کروگرافی.
پینوشت: خواندن متن اصلی را از دست ندهید. عالی است. خصوصن اینکه در چاپ نشر بیدگل، نمایشنامه دیگری هم از روژه ویچ همراه «فهرست» آورده شده: «شهادت یا یک کم آسایشی که داریم»؛ به همراه مقدمه ی روشنگر «میشل ماسلوسکی» درباره آثار روژه ویچ.