به لغت تناقض اشاره کردید و به نظرم شخصیت پردازی دقیقا همین است! تناقض رفتار انسانها ( از 1% تا 99%) .
چیزی که شما به عنوان ایراد می پندارید به نظر من درست نقطه ارزشمند این نمایشنامه است چرا که اگر غیر از این بود شخصیت ها به تیپ نزدیک میشدند (مانند شریفی نیا ) یا دیگرانی که اگر قرار است یک صفت رذیله داشته باشند ( مثلا ریا ) کلا در همه جنبه ها ادم رذلی به تصویر کشیده می شوند. (اسمشان هم حتما کورش یا داریوش یا ساسان خواهد بود!)
یکی از مفاهیم این نمایشنامه در این است که به مخاطب نشان میدهد انسان ممکن است بددهن و ناسزاگو باشد(انیس) ولی ذاتا خوش قلب باشد یا به قول یکی از دوستان مناعت طبع داشته باشد .
ممکن است ظاهر ساز و مزور باشد(موسی) اما فرزندش را که به بیراهه رفته(محسن) دوست بدارد .
ممکن است شریف و فداکار باشد(حسین) اما بعضا خرافاتی هم باشد و چنین فرض کند که در اثر نارضایتی مادرش است که پیشرفت نمیکند و چشمش اسیب دیده
ممکن است اسمش حسن باشد اما فاسد باشد . (همین نکته ساده در سینما و تلوزیون کشورمان در سالیان گذشته وجود نداشته ... دیدن ادامه ›› است !)

تفاوت دیگری که ریاکاری غلو شده شریفی نیا و شخصیت پردازی حاج موسی دارند این است که شریفی نیا خودش میداند که دارد ریا میکند اما موسی به خودش هم کلک زده و واقعا و حقیقتا فکر میکند که دین یعنی همین .... تا اینکه در پایان درام ترک میخورد و باورش سست میشود.