اجرای "فردا" رو دیشب دیدم و به نظرم جز کارای خوبیه که این روزها روی صحنه اجرا میشه. ریتم و فضای اثر روند درستی داره و همین موضوع پیوند اجرا رو با مخاطب قوی تر کرده. ارتباط دو بازیگر و حضورشون اعتبار زیادی به کار بخشیدند و روند بازی ها طوری بود که نمیشد دست بازیگر ها رو خوند و حدسشون زد. به طور کل اجرا حال و هوای خوبی داشت و من اثرش رو دریافت کردم.

گاهی بدون دلیل با دیدن تئاتری یا فیلمی هر چند به اندازه ی یک تصویر یا شنیدن یک قطعه ی موسیقی هر چند به اندازه ی یک ضرب کلید پیانو، یا خواندن ... دیدن ادامه ›› یک کتاب هر چند به اندازه ی چند کلمه انبوهی از گزاره ها و معناها بر سرمان خراب می شود. یقه مان را می چسبد و فکرمان را مشغول می کند، این گاهی ها کم پیش می آید و کوتاه اند، غنی هستند و پر قدرت! عطفی هستند که مسیر زندگی را تغییر می دهند و شعور زیستی مان را بالا می برند تا جایی که لحظه ای به خودمان می آییم، سوال می پرسیم، از همه، از خودمان تا هر جنبنده ای، سوال می پرسیم. این گاهی ها حال و هوای غریبی دارند، عجیب اند، سکوت دارند، نگاه دارند، خلوت دارند، شاید هم غم! هر چه هست روان را تزکیه می کنند، روح را سبک می کنند، شعور را بالا می برند، لذت دارند. خوشبختانه تئاتر لاموزیکا این ویژگی را دارد که شما را دچار چنین گاهی هایی کند، لاموزیکا کمتر از یک ساعت است اما گزاره هایی به اندازه ی یک عمر دارد، مساله دارد، اساسی، نه عشق، نه جدایی نه تنهایی! که آن ها را نیز دارد، اما فرعی است، مساله اصلی لاموزیکا مواجهه دو انسان با طبیعت است، با تقدیر است، با...مرگ است! این تئاتر ناب است، چیزی دارد که کمتر شاهدش بوده ایم، این تئاتر نگاه دارد، سکوت دارد، رفتن دارد، ماندن دارد، رفتن دارد، ماندن دارد، رفتن دارد، ماندن دارد، و در انتها رفتن دارد... وحشت دارد!
جلال تهرانی این گاهی ها را خوب می شناسد و استاد به تصویر کشیدن آن هاست! دیالوگ هایی که می نویسد از آن دسته حرف هایی ست که یک وقتی می خواستیم بزنیم و اما نتوانستیم! لحظاتی خلق می کند که دلت می خواهد یک زمانی برای خودت باشد! هر چند کوتاه. آدم هایی می سازد که دوست داشتی خودت آن ها باشی حتی برای کمتر از یک ساعت و در آخر صحنه ای زیبا طراحی می کند که خالی است اما انباشته است! از حرکت، از سکون، از سکوت، از همه چی. او با حداقل ها به حداکثر ها می رسد. جلال تهرانی را می توان با هر یک از کارهایی که کرده تعریف کرد که هیچ کدام ربطی به یکدیگر ندارند و هر کدام شان برای خود مستقل هستند، اگر بخواهم جلال تهرانی را با لاموزیکا تعریف کنیم همین کافی ست که او را استاد گاهی ها صدا کنیم.
از جلال تهرانی گفتیم و نوبت است از بازیگر های کار او نیز حرف بزنیم. امیر کرمی و تارا یونس تبار. این دو بازیگر می توانند لاموزیکای خود را سراسر گریه و اندوه اجرا کنند و شما را با مشکی پر از اشک راهی خانه تان کنند! اما نمی کنند، آن ها تلاش بسیار خوبی کرده اند که ناله نکنند، گریه نکنند، فریاد نزنند، به جای آن تا می توانند سکوت کنند، تا می توانند نگاه کنند که به مراتب عملی سطح بالاتر از کارهایی است که عرض کردم! حرکات آن ها بسیار کم است و به جا، ارتباط شان بسیار خوب است و چشمگیر، جا گیری شان، فیگور هایی که ایجاد می کنند همگی تصویر می سازند، در کل شاهد یک جنس از بازیگری هستیم که کمتر در تئاتر ایران اجرا شده و اگر هم اجرا شده کیفیت پایین تر داشته است، تا آن جا که من دیده ام! کیفیت بازیگری این دو به قدری بالا است که آدم را مشتاق می کند کارهای بعدی شان را تماشا کند. در کل حال مان را خوب می کنند با کارهایی که نکرده اند، همین کلی کار است.
در آخر توصیه می کنم لاموزیکا را بیشتر از یک بار ببنید! برای بار اول که می روید هی از خودتان نپرسید چرا نور فلان است و بهمان، چرا آن سیاه است و آن دیگری نیست، اینجا چرا کج است و آنجا نیست، اشکالی هم ندارد، بپرسید. منتها چیزی عایدتان نمی شود. پاسخ این پرسش ها پس از دیدن دوباره کار به دست می آید، لذتی که تماشا کردن لاموزیکا دارد مثل خوردن یک دانه گیلاس است، وقتی گیلاس را می خورید نمی پرسید چرا لذیذ است، گیلاس را می خورید و لذت می برید، لاموزیکا هم همینطور است، ببینید و لذت ببرید، به مرور علت لذت را در می یابید.

حضور صحنه ای به مثابه رسیدن به زروان

برخی متون متوسط این پتانسیل را دارا هستند تا در اجرا به یک تکامل و پختگی برسند. به طور مثال همین متن نگهبانان تاج محل (البته اگر از قسمت میانه به بعد را ملاک قرار دهیم). متنی که تقابل دو دیدگاه هستی شناسانه را برای مخاطب مساله می کند. یکی تابع تقدیر است و فرمانبر قدرت و دیگری سرکش است و طغیان می کند. یکی طالب بقا است و دیگری طالب آزادی ست که دچار خسران می شود. همین تقابل دو دیدگاه را اگر به هستی تعمیم دهیم متوجه می شویم مساله از اضطرار وافری برخوردار است. نهایت این تعمیم بقا و مرگ است. یعنی شمارش معکوسی که رو به پایان است و ما برای متوقف کردن آن مبارزه می کنیم. همین حیاتی بودن ثانیه ها و لحظات جوهره تیاتر را تشکیل می دهند.
ما در تیاتر یک زیست فشرده و کوتاه را آغاز می کنیم و به پایان می بریم. در این بازه فشرده ما در توالی عطف ها، آنگاه که هجوم انرژی نظاره گران ما را در یک انقباض ناخواسته حصر می کنند، ما به میزانی از فرامن می رسیم. میزان این فرامن حضور صحنه ای بازیگر را رقم می زند. در این لحظه بازیگر در هیبت یک اسطوره بر زمان فایق می آید و برآن پیروز می شود.
پس طبق این مقدمه به این نتیجه می توان رسید که هیچ عملی حتی نفس کشیدن و هیچ لحظه ای در تیاتر بی اهمیت نیست و حکم مرگ و زندگی را دارد.

حال، ... دیدن ادامه ›› چه شد که تیاتری که امشب دیدم به این سطح از پتانسیلش نزدیک نشد:

1-همان موقعیت اولیه که نگهبانی از یک مکان باشد حکم مرگ و زندگی را برای بازیگرها نداشت یا اگر داشت تظاهر بود و تصنع!!
2-هر دو بازیگر ادراکی از جغرافیای عجیب غریب شان نداشتند. این را می شد از نگاه های بلاتکلیفشان تشخیص داد.
3-مناسبات دلقک وار این دو نگهبان فارغ از شوخی ها و پاساژهای متن بین بازیگرها اتفاق نیفتاده بود. دلیلش جدا شدن آن ها از من نقش شان و پناه بردن به من خودشان بود.
4-شمایل و استایل جذاب شان موفق نشده بود خلاء حضورشان را پر کند. حضورشان من مخاطب را تحت الشعاع قرار نمیداد تا چشم روی آن ها نگه دارم.
5-هیچ طراحی و مکانیزمی برای شخصیت ها چه در ایست ، چه در لحن و چه در نقاط پیک اتفاق نیفتاده بود تا من مخاطب هویتی یونیک و مستقل برایشان قایل شوم.
6-هیچ گونه حیاتی بین مکالمات این دو شخص جز در لحظات اوج شکل نمی گرفت. هیچ تاثیری بین دیالوگ ها در مناسبات شخصیت ها احساس نمی شد. هیچ فضایی بین دیالوگ ها منتقل نمی شد. انگار ناظر یک روخوانی ساده باشیم. هیچ اهمیتی به ارزش زمانی نقطه ها ، ویرگول ها و مکث ها در حین ادای دیالوگ مشاهده نمی شد.

در کل اجرای ذوق آوری نبود و از طرفی خسته کننده و آزار دهنده هم نبود. جز طراحی صحنه چیز بالقوه ای اجرا برایم نداشت. از طرفی خوشحال شدم از اینکه بازیگران برای جلب توجه مخاطب و خنداندن آن ها اضافه کاری نکردند. خوشحال شدم که بازیگران به یکدیگر احترام می گذاشتند و حریم یکدیگر را روی صحنه مخل نمی کردند. به نظرم معضل اجرایی که دیدم حیاتی بود که در صحنه جاری نشد.

خسته نباشید و خداقوت به عوامل گروه.

هیاهوی بسیار هیچ برای هملت!

از جابر رمضانی کاری ندیده بودم. وقتی دیدم کاری را در تالار مولوی روی صحنه برده هم برای تماشای کار خودش و هم حال و هوای سالن مولوی لحظه شماری کردم. با کلی ذوق روی صندلی های بیمار مولوی نشستم. اما همان که کار شروع شد ناخودآگاه ذوقم کور شد.
موسیقی الکترونیک ، دو بازیگر که سطل خونی روی پرده می ریزند. دستگاه دود ساز!! چقدر این بخش افتتاحیه مرا یاد افتتاحیه هملتی انداخت که فجر سال گذشته توسط یک گروه آلمانی در سالن اصلی تیاتر شهر روی صحنه رفته بود. تشابه را کنار زدم. ادامه را پیگیر شدم.
برایم خیلی جذاب بود وقتی دیدم یک نفر از گور برخاسته و مقابل تماشاگران می ایستد و می گوید من بودم. و در ادامه وقتی متوجه شدم این بودم نام انتزاعی اوست جذاب تر هم شد. با به میان آمدن مدیا و ترکیب آن با صحنه، من مخاطب با دیدن تصاویری چون سگ و جمجمه ... آن ها را با درونیات مشوش شخصیت«بودم» پیوند دادم. و پیگیر آن بودم تا شاهد روایت او از گذشته و درونیاتش باشم اما با به میان آمدن افیون ناخواسته پیوندم با جهان متن به دیدن یک تجربه ی افیونی از سوی شخصیت « بودم» ... دیدن ادامه ›› نازل گشت.
در ادامه به فرم های بدنی و بیانی بازیگر ها دقت کردم. وقتی احوالات هیستریک «بودم» را در کنار حضور ساده گورکن ها و ساقی، فرم ماشینی معشوقه بودم ، لحن مقطع و گاه پرتابی دکتر ، لحن کشیده ی جیران و برادر «بودم »گذاشتم به یک ترکیب نامتجانس رسیدم. که نه کنتراستی به وجود می آورد و نه به یک لحن قاعده مند می رسید تا در ادامه بر ضد خودش طغیان کند. این بی تکلیفی من مخاطب در ارتباط با اثر تا جایی ادامه پیدا کرد که سعی کردم ماجرای هملت را با آنچه در صحنه می گذرد پیوند دهم. دریافتم از این مواجهه این بود که مولف سعی دارد تا هر دو روایت را از معنای خودشان تهی کند. اما هر چه سعی کردم موفق نشدم بفهمم که چرا این تهی شدگی در مناسبات اشخاص اتفاق نمی افتد. چرا در اجزای صحنه اتفاق نمی افتد. برایم خیلی جذاب بود وقتی دیدم میز غذا خوری تبدیل به گور «بودم» می شود اما باقی عناصر چه؟ وجود موتور چه توجیهی جز جذابیت بصری دارد. حضور ممتد گورکن ها چه؟ آیا توجیه حضورشان هجو مرگ است؟ آیا اطوارشان روی صحنه برای این منظور کافی نبود؟و...

بازی حامد رسولی را در پسران تاریخ دیده بودم. منتظر بودم کار دیگری از او ببینم. آن بازی خط کشی شده و مهار شده انگار دیشب افسارگریخته بود. طراحی اکت ها و سطح انرژی اش می توانست کنترل شده تر و اتو کشیده تر باشد. از یکجایی به بعد حس کردم دارد خودنمایی می کند. چیزی شبیه یک تک روی در فوتبال.

در کل شاهد اجرای گنگی بودم. اجرایی که بیشتر سعی در افسون مخاطب داشت تا ارتباط. گزاره های نا پیوند و متناقض. عنوان تیاتر تجربی برایم قابل تامل بود. از این نظر که پشت این تجربه چه میزان کشف و شهودی وجود داشت؟ اساسا چه میزان از تجربه پیشین کنار گذاشته شده بود تا تجربه ی جدید جایگزین شود. چه مواجهه ی تازه ای برای من مخاطب در این آشوب غیر نظام مند رقم خورد؟

خسته نباشید و خدا قوت به عوامل گروه.

hasan fazli:
امشب بدون برنامه قبلی به دیدن تک گویی رفتم. قرار بود اجراهای میانی یا پایانی کارو ببینم. البته تو سلسله اجراهای همایش مکتب تهران دوبار دیده بودم. اول تو بازبینی, دوم تو همایش.

بار اول خوشم اومد. البته نه از پایان بندیش. یه پایان بندی ملودرام برای این متن مناسب نبود. بیشتر ریتم اوج گیرنده کار به دلم نشسته بود.
اجرای دومو دوست نداشتم. کار اساسا تغییر کرده بود. سکوت ها رو نمی فهمیدم. ارتباطم قطع می شد. عجیب بود. بازیگر همه چیو از خودش گرفته بود. همه چیز رو یک خط حرکت می کرد. این هارو نقطه ضعف کارش می دونستم.

اما امشب دلیل اعجاب اون شب رو فهمیدم.
اون ریتم خطی و یکنواخت از چیزی می گفت. از مرگ. از مرگ تدریجی یک رویا. یک حسرت شاید.

اون سکوت ... دیدن ادامه ›› هایی که نمی فهمیدم از زندگی می گفت. فهمیدم زندگی سکوته.

اینکه بازیگر همه چیزو از خودش گرفته بود تنها یه معنی می تونست داشته باشه و اون این بود که بازیگر وارد ساحتی شده که از خودش عبور کرده. یعنی از تکنیکی که همه بهش چنگ میزنن تا خودشون رو برای مخاطب احضار کنند. عبور کرده.

اون همه ی انتخاب هایی که بازیگرای دیگه میتونن داشته باشنو از خودش گرفته بود و به جاش چهل دقیقه بدون اینکه پلک بزنه, بدون اینکه عزاداری کنه, نشسته, پا روی پا انداخته بود و فقط دیالوگ می گفت. و دیالوگ می شنید. اون حرف های صندلی خالی رو به روش رو می شنید که می گفت من یه ماهی آزادم...

تک گویی بعد از اتمام آغاز شد برای من.

من این اجرا رو در سری اجراهای همایش های مکتب تهران دیدم.
نکات بالقوه این اجرا برای من, صداقتی بود که تیم اجرایی در کارشان پیاده کرده بودند.
کارگردان با استفاده از محدود ترین ابزار و میزانسن و با هوشمندی موفق شده لحظات مفرح و کمیک و همچنین شوخی های رندانه وودی آلن را به دور از هرگونه لودگی و زیاده روی خلق کند.
شوخی های بدیع و خلاق موجود در اجرا عاری از هرگونه تصنع و خودشیرینی با اتکا به توانایی بازیگران با بده بستان ها و رفت و آمدهایی که با هم دارند , موفق شده است تاثیری نه لحظه ای و آنی بلکه مستمر و تدریجی روی مخاطب بگذارد و خنده به صورت آن ها بیاورد.
بی گمان جنس شوخی های آلن و وایلدر را می توانیم در مناسبات کمیک این اجرا جستجو کنیم.
همچنین ارتباط زوج این اجرا مارا یاد زوج هایی چون رابرت ردفورد و پل نیومن یا تونی کورتیس و جک لمون می اندازد.