نگاهی جهانی به نمایشی ایرانی

به گزارش تیوال به نقل از سرویس تئاتر هنرآنلاین، نمایش «مترسک» با برداشتی آزاد از نمایش «چهار صندوق» اثر بهرام بیضایی و به دراماتورژی و کارگردانی مهرداد خامنه‌ای از ۱ مردادماه ساعت ۱۹ در خانه موزه استاد عزت الله انتظامی (قیطریه) به روی صحنه است و بازیگران این نمایش  غزاله کنعان‌پناه، آویشن بیکایی، محمدمصطفی ملک، آبان عسکری و عاطفه امینی هستند. این اثر نمایشی سال ۲۰۱۲ در نروژ اجرا شده و سال ۹۴ نیز آن را در خانه موزه استاد عزت‌الله انتظامی روی صحنه آورده است.

مهرداد خامنه‌ای در گفت‌وگو با هنرآنلاین درباره انتخاب این اثر از بیضایی گفت: «چهار صندوق» از متون مهم و سیاسی ادبیات نمایشی ایران و بهرام بیضایی است و با آنکه در سال ۱۳۴۶ نوشته شده است همچنان به روز بودن خود را حفظ کرده است. به شخصه به این اثر نمایشی از بهرام بیضایی که آن را در دوران نوجوانی خوانده‌ام بسیار علاقمند هستم چرا که کمترین دستورات را به منظور کارگردانی اثر دارد و فضا را برای اندیشیدن کارگردان و برداشت آزاد از اثر را فراهم می‌کند.

او در ادامه اضافه کرد: «چهار صندوق» از نمایش‎های ایرانی و سنتی است اما برداشت من از آن نگاه جهانی به این موضوع بوده است و در اجرا نیز فارغ از خط‌‌‌‌کشی‌های باز بهرام بیضایی آن را در یک مقطع تاریخی روی صحنه آورده‌ام. «چهار صندوق» لازمان، لامکان و نمادین است که به نظرم شاید این مسئله از نقطه ضعف‌های نمایشنامه باشد و تلاش کرده‌ام با رابطه مشخصی از نظر زمانی با مخاطب ارتباط برقرار کنم.
این کارگردان تئاتر درباره سبک و شیوه اجرایی این نمایش خاطرنشان کرد: در اجرا از فیلم، کلیپ‌های سینمایی و موسیقی استفاده شده است تا کمی نگاه سیاسی این اثر که مربوط به همه دنیاست کانالیزه شود. صحنه نمایش فضای ایرانی خود را دارد در حالی‌که شخصیت‌ها عوض شده‌اند.

خامنه‌ای با بیان اینکه نمی‌توانستم با شخصیت سیاه در متن بهرام بیضایی ارتباط برقرار کنم،  عنوان کرد: در دراماتوژی نمایشنامه شخصیت سیاه به کارگر صنعتی قرن ۲۰ تبدیل شده است. ۹۵ درصد دیالوگ‌های نمایش وفادار به نمایشنامه «چهار صندوق» است اما در اجرای صحنه‌ای در نظر داشتم از نمایش ایرانی خارج شده و با استفاده از فیلم، ویدئو و حرکات موزون به سمت تئاتر مدرن دنیا بروم.
او همچنین افزود: در دراماتورژی اثر سعی کرده‌ام مترسک عامل اجرایی باشد و به تنهایی نمی‌تواند نقش را روی صحنه به عهده گیرد چرا که خود آلت دست است و نمی‌تواند به عنوان نماد، جوابگو باشد. همچنین در دراماتورژی چشم‌هایی است که دائم همه چیز را زیرنظر دارد و مترسک نیز زیر دست این عامل اصلی است.

کارگردان نمایش «مهاجران» درباره طراحی صحنه نمایش «مترسک» اظهار داشت: از هیچ عامل بیرونی به جز بازیگر در فضای نمایش استفاده نشده است و به جای صندوق از فضای نور رنگی استفاده شده. نورپردازی فضای اصلی صحنه است و زبان دوم نمایش است.
او درباره موسیقی‌های نمایش تصریح کرد: در نمایش از موسیقی‌های مدرن استفاده شده و موسیقی ایرانی در آن نیست.

مهرداد خامنه‌ای در پایان صحبت‌هایش گفت: در نمایشنامه «چهار صندوق» بسیار از تیپ‌سازی استفاده شده است و بیضایی به قصد آنکه طیف وسیعی از مخاطبان با آن ارتباط برقرار کنند این کار را کرده است اما سعی کرده‌ام تا جایی که اثر اجازه داده است تیپ‌ها تبدیل به کاراکتر شوند. با توجه به سیاست مشخص گروه تئاتر اگزیت در همه اجراها، همه اقشار جامعه می‌توانند بلیت این نمایش را تهیه کنند چرا که مبلغ آن به ازای درآمد اقشار مختلف متفاوت است.

در خلاصه داستان نمایش «مترسک» آمده است: چهار شخصیت از اقشار مختلف اجتماع در پی احساس خطر دست به ساختن و تجهیز مترسکی برای حفاظت از خود می‌زنند. مترسک با رسیدن به قدرت، اقدام به سرکوب و کنترل مطلق سازندگان خود می‌کند، تا اینکه ...
دیگر عوامل نمایش «مترسک» عبارتند از:
تهیه کننده: گروه تئاتر اگزیت - نروژ، دستیار کارگردان: شیرین میرزانژاد، بازی‌گردان: منصور میرزابابایی، طراح لباس: شیرین میرزانژاد، طراح حرکت: فرنوش چاپاری، طراح گرافیک: یوریک کریم‌مسیحی، عکاس: مریم جعفری، مدیر صحنه: نسرین احمدی، تکنیسین صحنه: علی سالکی، دستیار صحنه: میلاد هیدی و نورپرداز: علی وثوقی
علاقمندان می‌توانند بلیت این نمایش را از سایت تیوال تهیه کنند.