روزنامه همشهری
یکشنبه ، ۲۴ فروردین ماه ۱۴۰۴

هزار توى نفرت

درباره نمایش «بازى استریندبرک» که این روزها روى
صحنه است

نمایشنامه «بازى استریندبرک» نوشته «فریدریش
دورنمات»، اقتباسى مدرن از نما یشنامه «رقص مرگ» اثر «اگوست استریندبرگ» است که ساختار فرسوده ... دیدن ادامه ›› و تنش زاى یک زندگی زناشویى ناموفق رابا دقتى موشکافانه به تصویر مى کشد.
این نما یشنامه که یکى از افراطى ترین درام ها درباره زندگی مشترک شناخته مى شود، با بهره گیری از زبان طنز تلخ و دیالوگهای گزنده، داستان رابطه زن وشوهرى راروایت مى کندکه حالا به یک نبرد روانى تبدیل شده است. باورود یک خویشاوند قدیمى به خانه، دشمنى آمیخته به خشونت و تحقیر میان این زوج، به شکل افسار گسیخته اى اوج مى گیرد وتبدیل به جنکَى تمام عیار مشود.
آنچه «بازى استریندبرگ» رامتمایز مى کند، رویکرد بى پرده آن نسبت به زوال عاطفى و روانى است؛ جایى که نه خبرى از مصالحه است ونه امیدى به رستکَارى. این نمایش، با فضاى بسته اش، استعاره اى از زندان یک ازدواج ناموفق است. این انزوا، حس مرگ تدریجى راپررنگ مى کندو تماشاکَررا وامى دارد تامیان خنده و وحشت، معناى واقعى همزیستى رابازاندیشى کند. ساختار دایره ای و پوچ گرایانه دیالوگ ها و کشمکش هاى میان زوجین بارها تکرار مى شود؛ گویی این دو محکومند تابه ابد در چرخه ای فرسایشى زندکَى کنند.
روانشناسى عمیق شخصیتها در این اثر، بانکَاهى تیره اما دقیق، مکانیسم هاى دفاعى، سلطه گری، تحقیر و وابستگی بیمارگونه راکالبدشکافى مى کندوبه تماشاگر نشان مى دهد که هیج کدام از شخصیتها قربانى یا قهرمان کامل نیستند؛ بلکه همه در فساد رابطه شریکند. مرگ دراین نمایش فقط پایانى فیزیکى نیست، بلکه استعاره اى است از پوسیدگی درونى، نبود معنا و مردگی روح دریک همزیستى تحمیلى.
«بازى استریندبرگ» نما یشى است که با نگاهی بى رحمانه و بى تعارف به ماهیت روابط انسانى، تنهایى ونبردهاى قدرت مى پردازد. این اثرنه تنها از لحاظ روان شناختى پیجیده و تأثیر کَذار است، بلکه از نظر فرم نیز پیشرو محسوب مى شود.
دورنمات در این نمایش، پرده از چهره اى مى کشدکه بسیارى ترجیح مى دهند انکارش کنند: مرگی که مى تواند زیر پوست زندگی جریان داشته باشد.
«بازى استریندبرگ» که به دلیل ساختار منحصر به فرد و محتواى چالش برانکَیزش همواره مورد توجه کارگردانان ومخاطبان تئاتر سراسر جهان بوده است، این روزها با ترجمه حمید سمندریان و کارگردانی محمدرضا مالکى در نماشاخانه ایر انشهر روى صحنه است.
کارگردان این اثر در ٣٠ سالگی فعالیت هنرى اش، آن رابه استادان خود، مصطفى اسکویى وحمید سمندریان تقدیم کرده و آن را ادای دینی به نسل پیشین تئاتر می داند

روزنامه همشهری
۱۴۰۴/۰۱/۲۴
شماره۹۳۶۵

محمد مسعود احدى؛ روز نامه نگار
عکس: پرتو جغتایی