مریم حاج محمدی فعال هنری

برام جالبه که در سه تئاتر اخیر که دیدم – «ماهی و رها» با بازی ژاله صامتی و دخترش، «هم این و هم آن» با بازی گلاب آدینه و دخترش، و «قرمز» با بازی رضا بهبودی و دانیال نوروش – هر کدام روایتی از شکاف نسلی را پیش چشم مخاطب می‌گذارند. حتی توی صحبت با روانشناسی سازمانی هم به این تفاوت اشاره شد.
سه اثر «ماهی و رها»، «هم این و هم آن» و «قرمز» هر سه به
شکلی مستقیم یا غیرمستقیم به موضوع تفاوت‌های نسلی پرداخته‌اند؛ تفاوت میان نسل‌های X و Y با نسل Z و پیامدهای آن در روابط فردی، اجتماعی و حرفه‌ای.
در «ماهی و رها»، روایت دو خیاط از دو نسل، با پرداختی مبتنی بر جزئیات رفتاری و زبانی، به تعارض در ارزش‌ها و نگاه به زندگی می‌پردازد؛ جایی که نسل پیشین با چارچوب‌ها و قواعد مشخص، در برابر نسلی قرار می‌گیرد که اولویت را به تجربه، انعطاف و فردیت می‌دهد.

«هم این و هم آن» با بهره‌گیری از بستر تئاتر درون تئاتر، تضاد میان بازیگری پیشکسوت و هنرمندی جوان را به تصویر می‌کشد. این تضاد، علاوه بر ... دیدن ادامه ›› جنبه‌های فنی و هنری، لایه‌های عمیق‌تری از شکاف نسلی در شیوه مواجهه با کار، تعریف موفقیت و ارتباط با مخاطب را آشکار می‌کند.

در «قرمز»، نسبت استاد و شاگرد نقاشی بهانه‌ای است برای بازخوانی دو رویکرد متفاوت به هنر: یکی متکی بر سنت، اصول تثبیت‌شده و عمق مفهومی، و دیگری جویای تجربه‌های نو، سرعت، و بیان فردی بی‌پیرایه.

وجه مشترک این سه اثر، نمایش تنش میان ساختارمندی و رهاشدگی است؛ میان پایداری در ارزش‌های تثبیت‌شده و حرکت به‌سوی افق‌های ناشناخته. هر سه، با وجود تفاوت در بستر داستانی، موفق می‌شوند تصویری گویا از پارادایم‌های ذهنی متضاد نسل‌ها ارائه کنند و مخاطب را به تأمل درباره ریشه‌ها و پیامدهای این شکاف دعوت نمایند.

برام جالبه که در سه تئاتر اخیر که دیدم – «ماهی و رها» با بازی ژاله صامتی و دخترش، «هم این و هم آن» با بازی گلاب آدینه و دخترش، و «قرمز» با بازی رضا بهبودی و دانیال نوروش – هر کدام روایتی از شکاف نسلی را پیش چشم مخاطب می‌گذارند. حتی توی صحبت با روانشناسی سازمانی هم به این تفاوت اشاره شد.
سه اثر «ماهی و رها»، «هم این و هم آن» و «قرمز» هر سه به
شکلی مستقیم یا غیرمستقیم به موضوع تفاوت‌های نسلی پرداخته‌اند؛ تفاوت میان نسل‌های X و Y با نسل Z و پیامدهای آن در روابط فردی، اجتماعی و حرفه‌ای.
در «ماهی و رها»، روایت دو خیاط از دو نسل، با پرداختی مبتنی بر جزئیات رفتاری و زبانی، به تعارض در ارزش‌ها و نگاه به زندگی می‌پردازد؛ جایی که نسل پیشین با چارچوب‌ها و قواعد مشخص، در برابر نسلی قرار می‌گیرد که اولویت را به تجربه، انعطاف و فردیت می‌دهد.

«هم این و هم آن» با بهره‌گیری از بستر تئاتر درون تئاتر، تضاد میان بازیگری پیشکسوت و هنرمندی جوان را به تصویر می‌کشد. این تضاد، علاوه بر ... دیدن ادامه ›› جنبه‌های فنی و هنری، لایه‌های عمیق‌تری از شکاف نسلی در شیوه مواجهه با کار، تعریف موفقیت و ارتباط با مخاطب را آشکار می‌کند.

در «قرمز»، نسبت استاد و شاگرد نقاشی بهانه‌ای است برای بازخوانی دو رویکرد متفاوت به هنر: یکی متکی بر سنت، اصول تثبیت‌شده و عمق مفهومی، و دیگری جویای تجربه‌های نو، سرعت، و بیان فردی بی‌پیرایه.

وجه مشترک این سه اثر، نمایش تنش میان ساختارمندی و رهاشدگی است؛ میان پایداری در ارزش‌های تثبیت‌شده و حرکت به‌سوی افق‌های ناشناخته. هر سه، با وجود تفاوت در بستر داستانی، موفق می‌شوند تصویری گویا از پارادایم‌های ذهنی متضاد نسل‌ها ارائه کنند و مخاطب را به تأمل درباره ریشه‌ها و پیامدهای این شکاف دعوت نمایند.

نمایش «کوچه باربد» اثری در سبک رئالیسم با اجرای پست‌مدرن بود که همچون نمایش «قرمز و دیگران» رضا یعقوبی ، به معضلات اجتماعی پرداخت. درامی اجتماعی، پر از رنج، فقر، عشق، خیانت و دردهایی که گاه گفته نمی‌شوند، اما حس می‌شوند
از نکات قابل‌توجه، استفاده از لهجه‌ها و زبان‌های مختلف در روایت بود؛ فارسی، ترکی و افغانستانی. بازیگرانی از قومیت افغانستانی نقش‌هایی را برعهده داشتند که با ظرافت و درستی لهجه‌شان را ادا می‌کردند، و این باعث نزدیکی بیشتر مخاطب با واقعیت صحنه می‌شد. لهجه ترکی نیز با اینکه برای من قابل فهم نبود، اما به‌خوبی در جریان داستان جا افتاده بود و مفهوم منتقل می‌شد.
تنها نکته‌ای که کمی از هماهنگی خارج بود، لحظه‌ای بود که شخصیت در اوج عصبانیت به جای رفتن به زبان مادری (ترکی)، با لهجه ترکی فارسی صحبت می‌کرد. در حالی که معمولاً در موقعیت‌های احساسی شدید، افراد به زبان اصلی خود بازمی‌گردند. به جز این مورد، هماهنگی زبانی و روایی نمایش قابل توجه و خلاقانه بود.

من این چوبه‌ی دار رو می‌بوسم چون سندِ شرافتِ منه

صدای سوت و صدای برخورد چکش به فلزات برایم آزار دهنده بود
صدای دلگرم کننده، نمایشی و دوست داشتنی فرناز توللی کمی از این آزار کم میکرد.
دلهره افتادن و صدمه به بازیگر رو هم داشتم
کار پر زحمتی بود
خداقوت به تیم فرم و دستیار مشکی پوش که به سان اجراگرانی قهار بدن و فرم مختص خود را داشتند و تلاش و زحمت زیادی داشتند.

نمایش «فین جین» تجربه‌ای بی‌نظییری بود که با بازی‌های توانمند و باورپذیر بازیگرانش، تماشاگر را غافلگیر میکند. بازیگران با استفاده دقیق از بدن و صدایشان، هر لحظه حضور خود را بر صحنه به شکلی زنده و ملموس به نمایش گذاشتند. آن‌ها چنان در نقش‌هایشان فرو رفته بودند که حتی نقش‌هایی چون معتاد یا الکلی به شکلی کاملاً واقعی و طبیعی ارائه شد و امکان تصور آن‌ها به شکل دیگری برای تماشاگر وجود نداشت.
لباس‌ها هماهنگ و متناسب با فضای نمایش بودند و به انتقال بهتر فضای داستان کمک شایانی کردند. گریم بازیگران نیز در سطح بسیار بالایی بود و موجب می‌شد بتوان ارتباط عمیق‌تری با شخصیت‌ها برقرار کرد.
موسیقی نمایش به خوبی در خدمت داستان و فضا بود و برخلاف طولانی بودن حدود دو ساعته نمایش، ریتم و نوآوری آن به گونه‌ای بود که هرگز احساس خستگی به تماشاگر دست نمی‌داد و لحظه‌ای تمایل به از دست دادن هیچ صحنه‌ای وجود نداشت.

متن و دیالوگ‌ها بسیار هوشمندانه و روان نوشته شده بودند، به‌گونه‌ای که هم حس طنز و هم فضای سوگ و اندوه را به خوبی منتقل می‌کردند. کارگردانی و فرم نمایش نیز بسیار بدیع و خلاقانه بود، به طوری که ایده مرکزی نمایش، یعنی حضور جن در خزینه‌های قدیمی با عمر طولانی و شاهد بودن بر وقایع تاریخی مانند قتل امیرکبیر، به شیوه‌ای نو و جذاب روایت شد.
نمایش با پرداخت دقیق به زندگی امیرکبیر از کودکی تا بزرگسالی، حسرت از دست دادن او و تکرار اشتباهات مردمان ... دیدن ادامه ›› همه اعصار را به مخاطب منتقل می‌کرد. شخصیت‌پردازی‌ها بسیار عمیق و حرفه‌ای بودند و هر شخصیت، هویتی مستقل و قابل باور داشت.
در مجموع، «فین جین» نمایشی است که با ترکیب داستانی بدیع، بازی‌های عالی و طراحی صحنه و موسیقی هماهنگ، تجربه‌ای لذت‌بخش و به‌یادماندنی برای مخاطبان رقم زد.

بازی و طراحی گریم باخ، به‌ویژه لباسش، شعورمندانه و با ظرافتی خاص طراحی شده بود. او در رویای نیمه شب جایی میان احساس و ادب و طبع و رهایی ظاهر می‌شود
اما در مقابل، شخصیت‌های مرد نمایش با تم لوتی‌مسلک، پرادعا و به‌نوعی آزارگر تصویر شده‌اند. آن‌ها مدام در حال آویزان شدن به زن هستند؛ همان حسی که هر زنی شاید تجربه‌اش کرده باشد: مزاحمت‌هایی با ادعای محبت، اما در واقع تجاوز به حریم روانی. آن حس سنگین و آزاردهنده‌ای که نمی‌خواهی، اما پس هم نمی‌روند. نمایش این مسئله را بی‌پرده، بدون تعارف و دقیق نشان می‌دهد.
اجرای بازیگر زن نمایش روان، درونی و صادقانه بود؛ صدایی زیبا، پرقدرت و کنترل‌شده که با اجرای قطعات موسیقایی ترکیب می‌شد و تجربه‌ای شنیداری کم‌نظیر می‌ساخت او موفق می‌شود تماشاگر را به عمق جهان ذهنی شخصیتش ببرد؛ حس‌ها را نه با اغراق که با ظرافتی حسی و باورپذیر منتقل می‌کند. صدا، بدن، و نگاهش در هماهنگی کامل‌اند و اجراهای موسیقایی‌اش هم بخشی از بازیگری اوست، نه جدا از آن. در مقابل، بازیگران مرد با سبکی اغراق‌آمیز و تیپ‌وار ظاهر می‌شوند؛ لحن‌ها، بدن‌ها و رفتارشان بیشتر بر پایه کاریکاتور مردان لات‌مآب شکل گرفته، که البته با فضای روانی نمایش هماهنگ است و تضاد بین دنیای زنانه‌ی حساس و فضای خشن و مزاحم مردانه را پررنگ‌تر می‌کند.