هَر چه خواهی بسوزان جَم ، دانش نَسوزان …

وقتی مقام کارگردان و مقام بازیگر هر یک در جایگاه خود و سپس در تعامل با یکدیگر نسبت به ، کلمه به کلمه ی متنی اینچنین فاخر ، شگرف ، عمیق و غامض ادراک کامل و در امتداد آن اشراف میابند ، نتیجه میشود شاهکاری که در سکوت و بی ادعا اما اصیل و ناب در سرداب تئاتر شهر از چشمه ی کم رَمق اما همچنان زنده ی هنر نمایش می جوشد و بر صحنه آنچان زلال می گسترد که چون جام جهان نمای سرنوشت ملتی که خِرد را به مُغاکِ تاریکِ جهل فرو راند به فرزندان سرزمین مینمایاند ..
وَه از این استغناء و استحکامِ سِتَبرِ ادبیِ متن که مثل طوفانی غَدّار و گرفتار در جمجمه ی آدمی ، روح تسلیم و بی دفاعش را در می نوردد .
و اجرا گران در سایه ی کارگردانی دُرُست به انضمام طراحی صحنه و صدا و نور پردازی ساده و صمیمی اما موثر و دقیق آنقدر در کمال فهم از جان کلام در حال نقش آفرینی اند که شاید بعد از این شاه جَم و “ بُندار بیدخش “ را به سختی بتوان در غیر از شمایل ایشان در اوهام تصویر ... دیدن ادامه ›› کرد .

و چون دیوکان و عفریتان و بدسگالان در پی طالع نحس از سوراخکان اختفایشان برون و در کار مُلک شدند ، خوان نعمت برچید و عافیت از مردمان رخت بر بست و آفاق جملگی تیره گشت که ای کاش خاک به خون بُندار گلگون نمی شد و جام به هم آغوشی سَنگ هزار نمی شد تا شاید این سرزمین را اَفسرِ شَرَف از سَر نمی اُفتاد …

از میان “ اوهام گوناگون “ ام ، آن مَنِ غریب که بیش از همه در مَعبدِ جای خالیت ، کُنجِ رواق تنهایی اش ، همچون طفلکی نازک اندام زانوی فراق در بغل فشرده و گریسته است را ناغافل و ناخوانده در تاریک روشنِ سَرای سَرَم می یابم که رنجور و غمگین اما پُر غرور ، طرح گُلِ رویت را بر دیوار نازک و نمناک دیده اش لرزان قاب کرده و فراموشت نمیکند اما بدون شِکوِه و بی صدا زمزمه ات میکند ..

ایرانی - عَصر - داخلی

نیمه های شهریوری حوالی مرکز شهری که هنوز آسمانش پیداست و اَبرهایش را هیولای مهیب بی اصالتی نَبَلعیده است و پرنده گان چرخان و رقصان و سرمست از عطر یاس های زرد و سپید ، پَرهایشان را به نارنجیِ خورشیدِ مغرب می آلایند و نقاشی میشوند در هوا ..
مَردی کنار پنجره ای روشن که به کوچه ای آرام باز میشود با نگاهی بَرّاق و خیره به جایی در انتهای افق ایستاده ، سیگاری گیرانده و موسیقیِ پراکنده در خانه اش میخواند :

“ وقتی تن حقیرمو
به مسلخ تو میبرم

مغلوب قلب من نشو
ستیزه کن با پیکرم 

اسم منو از من بگیر
تشنه ی معنی منم

سنگینه ... دیدن ادامه ›› بار تن برام
ببین چه خسته میشکنم
میشکنم … “

پینوشت :
“ کتاب اوهام گوناگون “ عنوان مجموعه داستان های کوتاهیست اثر “ عومور ایکلیم دمیر “ نویسنده ی تُرک که با ترجمه ی رضا اهرابیان و توسط نشر مَد به چاپ رسیده است .

خونه ای که توش گُرگ و بُز با هم فرق نداشته باشه و همه بخوان همدیگه رو پاره کنن ، خیلی اوضاعش خیته !

پیوند نا میمون میان صیاد و طعمه و اجتماع ... دیدن ادامه ›› این دو متضاد اساسا اشکالی بنیادین است و در همان مطلع اثر خبر از سرنگونی قوانین اصلی میدهد .
و تلاش برای خود استحاله گی هر یک از عناصر نژادی موجود در جهت نیل به سوی دیگری تا جایی که ذات خود را انکار و دروغی اینچنین آشکارا را باور میکند اما ساده لوحانه و نا توان در تغییر قوانین اساسی تا جایی پیش میروند که دیگر نه خودند نه آن دیگری و سرنوشت محتومشان سقوط از فلسفه ی وجودی و در نهایت بی هویتی ست .

متن کنایه گو و طعنه زن که تعمیم به تفاسیر گوناگون میابد البته به لحاظ پیچیدگی و کشف نماد پردازی ها شاید جذاب باشد اما به نظر امروز آنچنان کارایی و نفوذ ندارد و تیغ اش برای شرایط فعلی کُند است و در حالی سوار بر فرمی پر زحمت که بر گُرده ی بازیگرانش سنگینی میکند که نوع خاصی از عریانی جامعه و افکار عمومی را در نوردیده و در بسیاری موارد نجواها و پچپچه ها به مرحله ی فریاد رسیده است و بی پروا و نعره زنان در فضای عمومی اجتماع طنین انداز است .

بی پولی همه تونو بی غیرت کرده …

اوایلش داشتم فکر میکردم احتمالا شاهد نسخه ی ایرانیزه و تئاتریکال شده ی “ دیگران “ محصول ۲۰۰۱ به کارگردانی آلخاندرو آمنابار هستم غافل از اینکه ما خودمون “ مُساواتمذگان “ داریم .
هزارتویی ( Maze ) که “ خانه واده “ میسازه و مخاطب رو در اون به تله میندازه یه راه خروج بیشتر نداره ، همون راه ورود !
یعنی فقط از همونجایی که اون آقا با کلاه بافتنی زرد رنگ قشنگش راهنمایی کرد و وارد شدی میتونی خارج بشی !
سید قبلا خودشو ثابت کرده و اگه اجرایی دکور نداره میدونه داره چیکار میکنه .
نور پردازی و موسیقی و خصوصا طراحی لباس و گریم و حتی اون سوت بازیگرها موقع تعویض صحنه ها امضای مساوات پاشونه و بازی ها هم نیاز به تعریف تعریف کردن نداره نَه !
خلاصه که یه “ خانه واده ی خوب “ رو فقط باید مساوات میساخت و خوشحالم علی رغم اینکه هنوز سندروم بی حسی نمایشیم خوب نشده و فعاله و نمایش هم جایی در عمق حدود ۱۰ متری زمین داره اجرا میره و فضا هیچ مناسبتی با تئاتر و شاخص های حسی ایی که در مواجه های اولیه ی من با جادوی صحنه و سالن روی ضمیر ناخودآگاهم ثبت شده نداره و حتی بوی سالن تئاتر هم نمیده ، از دستش ندادم و تماشاگرش بودم .
و در پایان “ سبیل “ برای همه !
هیچ وقت بهش فکر نکرده بودم چقدر میتونه جذاب باشه :)

مادر بزرگ معتقده تموم کردن یه رُمان نیاز به احساس مسئولیت داره …

برای کسی که چشم ها را نه برای غمزه و کرشمه ی شان ، که برای حرارت لذت بخش و جان دادن شان در مُشت وقتی تازه از کاسه در می آیند و ژرفای حدقه ی خالی که تمام تاریکی جهان را از این حفره به درون جمجمه ی مردمان فرو میبلعد دوست داشت !
مَردِ نامَردِ تاریخ این سرزمین که اقتدار و فتوحات و قساوت و بُرَّندگی تیغش خط بطلانی بود بر نظریه ی تاثیر و نقش “ هورمون “ در تصاحب مسند شاهی ، که شاید اگر سِتَروَن نبود مسیر سرنوشت این کشور به راهی جز این میرفت که از قاجار یاد میشود !

تکمیل موفق چهار گانه ی افشین زمانی که البته علی رغم بدون نقص بودنش به وضوح پایین تر از نسخه ی سَلَفش یعنی “ هاری .. “ قرار میگیرد اما خود به تنهایی با تکیه بر دُرُستی تمام اجزا از کارگردانی و میزانسن تا طراحی صحنه و نور و موسیقی و شخصیت پردازی ها و نقطه ی عطف نمایش یعنی بازیهایی دیالوگ محور که با آن حجم انبوه از کلمات ثقیل و نیمه قلمبه بر پایه ی ادبیات کلاسیک ایرانی برای مدت ۹۰ دقیقه مخاطب را واژه باران میکند و خود نشان از ممارست فراوان تیم اجرا دارد ، اثری قابل توجه و شایان تحسین است .
البته اگر قرار بر تکرار یک سبک اجرایی توسط کارگردان بر بستر متنی نو باشد ، توقع این است که شاهد نسخه ای ارتقا یافته تر و نوآورانه تر نسبت به تجربه ی پیشین وی باشیم اما به هر حال نمیتوان مُنکر چیدمان دقیق عناصر سازنده ی نمایش و امتزاج نتیجه بخش آن بر صحنه شد .

گذشته از ابهامات متنی که ... دیدن ادامه ›› گاهی به باگ نزدیک میشود منجمله اشاره به ضعف شخصیتی آغا محمد که مقداری دور از ذهن به نظر میرسد چرا که خواجه ی تاجدار ، پُر کینه و عقده دار اما بسیار با هوش و حیله گر و دانشمند و جنگاوری قهار که نقل ها از سبک زندگی خاصش به میان است آن زمان که “ لایف استایل “ مُد نبود ! در گزاره ی های تاریخی معرفی شده است ، یا موضوع دلباختگیِ اخته ی قاجار و یا نحوه ی قتل وی که البته به نظر نمادین توسط زنان به انجام رسید و نیز سیل بی امان کلمات که بی شک هر تماشاگر حتی حرفه ای را مغروق خود میسازد ، “ الف غین میم یا همه چشم ها برای او را “ میتوان در زمره ی آثار پر زحمتی به حساب آورد که به هنر فاخر تئاتر معنا میبخشند و برای خود و مخاطبینشان احترام قائلند .

یارب ستدی ملک ز دست چو منی
دادی به مخنثی نه مردی نه زنی

از گردش روزگار معلومم شد
پیش تو چه دف زنی چه شمشیر زنی

“ این دوبیتی معروف منسوب به لطفعلی خان زند پس از شکست از آغا محمد خان و اسارتش است “

پینوشت : شنیدن اپیزودشماره ۲۴ ” بازم صدای نی میاد “ از پادکست “ جعبه “ ی منصور ضابطیان با تمرکز بر لطفعلی خان اگرچه درباره ی زندگی و مرگ آخرین مدعی تاج تخت خاندان زند است ، اما چون سرنوشت شومش توسط آغا محمد خان رقم میخورد و مسیر تاریخی این دو در هم تندیده است خالی از لطف نیست .