نیلوفر ثانی فعال هنری

نمایشی خوب با لایه های سیاسی، اجتماعی و بازنمایی خشونت.
متن جذاب و اجرای تروتمیز.

موفق باشید.

کوتاه درباره نمایش «تحت هر شرایطی» / حمیدرضا مرادی

«حمیدرضا مرادی» در دومین کارگردانی خود بار دیگر نمایشی ابزورد و وفادار به سبک اوژن یونسکو را برگزیده که همچنان نگاهی به وضعیت زندگی انسان امروز و سرگردانی او در جهان فعلی اش دارد.
نمایش با توجه به ریزه‎کاری‎ها و جزئیاتی معنادار تلاش می کند این وضعیت را با مخاطب به اشتراک بگذارد. وضعیتی از خودمختاری و خودرأی بودن پدری که همچنان در رأس تصمیم گیری ها قرار دارد و بدون توجه به عواقب و نتایج تصمیماتش، تمام خانواده را درگیر می کند. خانواده ای حراف که با وجود شرایط بغرنج پیش آمده، خود را به حماقت زده و به حرافی های پوچ خود ادامه می دهد. زندگی در سطح که هر چیزی بدل و ادای مشابه واقعی آن است.
از طرفی «نرگس کیومرثی»، نویسنده نمایشنامه به زیرلایه های سیاسی نیز کاملا توجه داشته و حرفی از جنس امروز نیز در آن گنجانده است، در اجرا نیز بخوبی این لایه ها نشان داده شده و از کار درآمده است. خانه ای که تمام امکانات را دارد اما به نظر با عدم رسیدگی کافی، خرابی ها و ویرانی هایی در آن بوجود آمده.موقعیتی مکانی که ایزوله و به نظر از سوی دیگر همسایگان نیز طرد شده اس. پدربزرگی که نماد سنتی ست منسوخ که فقط آداب و آئینی را به نمایش می گذارد و نه عقلانیت را. .
دختری که تلاش می کند معترض وضع موجود باشد اما در نهایت خود او نیز در این سیستم ذوب می شود.
پسری در این خانواده که در یک تشابه اسمی، ... دیدن ادامه ›› نمادی از دیکتاتوری جنگ‎طلب، را نشان می دهد. و موارد بسیاری دیگر .
طراحی صحنه شیب دار، طراحی لباسها و میزانسن ها، فکرشده و در خدمت اثر است.
در نهایت نمایش «تحت هر شرایطی» نمایشی شریف از گروهی جوان است که زمان زیادی را برای تمرین و کار بروی نمایش صرف کرده اند.
خروجی این همکاری و همدلی گروهی، اثری قابل احترام و توجه است.

با پوزش از درج دوباره مطلب، متوجه شدم به اشتباه در برگه نمایش مطلب درج نشده و در صفحه عمومی ارسال شده.
×××
درباره نمایش مبانی تاریکی – میلاد شجره
روزنامه سازندگی سه شنبه ۲۵ شهریور ۱۴۰۴
نیلوفرثانی
«مفیستوی معاصر»

نمایش «مبانی تاریکی» که از اوایل شهریورماه در تماشاخانه ایرانشهر بروی صحنه آمده متنی از مهام میقانی و کارگردانی میلاد شجره دارد.
این ... دیدن ادامه ›› دو هنرمند که تا کنون کارهای اجرایی مشترکی با همکاری هم انجام داده‎اند، اینبار با نمایشی دراماتیک که به فرمی تجربی و رئال نزدیک است، به زیست و موقعیتی واقعی در قالب اجرا پرداخته‎اند.
مهام میقانی از نویسندگان و درام‎نویسان معاصرست که توانسته با خلق فضاهای خلاقانه با میانجی تاریخ و رخدادهای مستند، بستری برای نگارش بسازد که گوشه‎های تاریکی از آنچه در دل تاریخ مانده و کمتر به آن پرداخته شده است، به محضر دید و شناخت مخاطبان و ناظران برسد.
رمانها و داستانهای او با فضایی ایرانی و شهری به ماجراهایی از کشف جرم و یا روابط انسانی در پیوند با زمان وقوع می‎پردازد. و درام‎ها که چندی پیش و در ۱۴۰۳ ، یکی از آنها به نام " ادبیات" توسط محمود امین نیز بر صحنه اجرا شد، همگی در تلاشی برای بازیابی امر نو است. چه در خلال اتفاقات تاریخی و اجتماعی و چه بهره از فرمی تجربی، او حافظه جمعی را به روشنایی و آگاهی آنچه گذشته و یا هنوز در جریان است، فرا می‎خواند.
مهام میقانی در نمایشنامه‎ی اخیر خود «مبانی تاریکی» نیز، دست به این تجربه زده است که نه تنها به زوایایی از گوشه‎های تاریک درون جامعه نوری بتاباند بلکه بطور منحصر ببینده و تماشاگر را دعوت کند که به درون خود نیز نگاهی کند.
او با طرح مسئله‎ای اخلاقی- فلسفی در طی جریان نمایش، مخاطب را در مسیرهایی از دوراهی تصمیم، همذات پنداری، هسویی با امر غیراخلاقی و غیرانسانی، ابتذال شر، فشارهای اقتصادی و معضلات اجتماعی و همدستی با نظام حاکمی قرار می‎دهد که شهروندانش را به خود شبیه می‎کند.
قصه «مبانی تاریکی» درباره نویسنده‎ایست که در برخورد با یک اتفاق و آشنایی با همسایه‎ی خود، تصمیم می‎گیرد با دوستانش نمایشی را روی صحنه ببرد که از خلال آن به نقشه‎ای که به سرقت سکه‎های طلای همسایه‎اش ختم می‎شود، برسد.
بازیگران با اسامی واقعی خود نقش‎هایی را ایفا می‎کنند که به جهان واقعی آنان در شمایل کلی نزدیک است. «سعید چنگیزیان» نقش نویسنده، کارگردان و بازیگر را برعهده دارد و «میلاد شجره و فریال ‌سنگری»، بازیگران نمایش و «‌دلسا ‌کریم‎‌زاده»، همسایه‎ا‎ی که ثروتی به ارث رسیده دارد و قرار است تهیه‎کننده نمایش نیز باشد.
این ترکیب در متن و سپس در اجرا، مرزهای قراردادی و بازنمایی‎های واضح یک نمایش را در هم می‎ریزد و به همان سبک شبه مستندی نزدیک می‎شود که مهام میقانی در آن خبره و تخصص دارد.
اینبار مسئله تاریخی در اکنونیتی‎ست که ریشه‎هایش را می‎توان در بسیاری از افراد جامعه دید و چه بسا به آینده نیز تسری پیدا می‎کند.
«مبانی تاریکی» از جهتی به قشر الیت، روشنفکر و ادبی جامعه اشاره می‎کند که در مناسبات بیمار اقتصاد و اداره کشور، روح خود را معامله می‎کند و از هنر به عنوان ابزاری در جهت منافع شخصی با روش‎های غیرانسانی و غیراخلاقی بهره می‎برد. او مفیستویی‎ست که تحت فشارهای سیستمی و سلطه قدرت در ارعاب و سرکوب روح رهایی‎بخش او و تشدید معضلات اقتصادی و اجتماعی، با نظامی که متولی چنین شرایط بحرانی‎ست، همدست شده و دستش را در جیب دیگری می‎کند تا به اصطلاح سهم خودش را بردارد. درست همان کاری که در طی سالها با مردم جامعه شده است. و این امر آنقدر روح جمعی را آزرده که برای جبران آن، مشروعیت انجام هر عملی، مجوزی نانوشته دارد. او خود نمونه کوچکی از همان سیستم قدرت را که سالها در درونش شکل گرفته و رشد یافته، نشان می‎دهد و این همان روند توزیع خشونتی‎ست که از نوک هرم به اقشار و توده‎های مردم منتشر شده و ریشه ها و مبانی تاریکی را تولید می‎کند.
اضمحلال، رخوت و کمرنگ شدن کنشمندی و بروز کنش‎های انقلابی و مسئولیت‎پذیری اجتماعی که اغلب از خواستگاه قشر روشنفکر و پیشرو جامعه جرقه می‎خورد، درست همان نقطه‎ایست که هدف نظام‎های قدرتمدار بر آن استوار است. تهی‎شدگی از منش و کرامت انسانی و افتادن به ورطه سقوط و اختگی.
«مبانی تاریکی» با وجوه اجتماعی و تاریخی، هوشمندانه در یک قصه روان و ملموسی که برای مخاطب تئاتر آشنا و در ذهن او حاضر و حاکم است، برای پیشبرد اهداف خود بهره می‎برد، او کاراکترها را با نام واقعی بازیگران، از نقش‎های تقلیدی دور کرده و به جهانی از زیست روزمره و جاری می‎آورد تا این فاصله نیز در ذهن تماشاگر محو شود.
سپس با طرح پلاتی از آنچه که اکثریت افراد جامعه، هر روز با آن مواجه و درگیرند و مکرر روبرو می‎شوند، ابتذال شرّ را به شکل و شیوه‎ای که مدام در حال تولید و بازتولید است و به امری عادی بدل شده، به معرض می‎گذارد.
متن و اجرا هر دو در طی این فرآیند، باتلاقی را شبیه‎سازی می‎کنند که بدون آنکه مخاطب مقاومتی احساس کند به درون آن کشیده می‎شود. چه بسا در مواجهه با این ابتذال شرّ، خود نیز همراه شده و مهر تایید می‎زند. این همان انباشتگی سلب حقوق به حق انسانی و شهروندی‎ست که در مصاف با مصادیق آن، بروز می‎کند.
دامنه ابتذال شرّ و رواج بی‎اخلاقی، تجاوز به حریم خصوصی و شخصی افراد، عدم مسئولیت اجتماعی، سلب آزادی و حقوق انسانی، بیش از آنچه تصور می‎شود در جامعه‎ای که بیمار است، رواج داشته و نفوذ کرده است.
«مبانی تاریکی» با فرم اجرایی که میلاد شجره به عنوان کارگردان انتخاب کرده و با بازی‎های باورپذیر و واقعی به ویژه سعید چنگیزیان در بهره از طراحی صحنه‎ای که خود سالن اجرای تئاتر است و در این جا سالن استاد سمندریان تماشاخانه ایرانشهر در نظر گرفته شده که نمایش در همان جا نیز در حال اجرا است، و با طراحی لباس به ویژه پالتویی بلند و مصداقی از صاحب قدرت بر تن چنگیزیان و بهره از مولتی مدیا، هر چه بیشتر پیوند متن را با مفاهیم مورد طرحش در اجرا درآمیخته و پیاده سازی می‎کند.
«مبانی تاریکی» اجرایی گفتگومحور است که در خلال این گفتگوها به مسائل بسیاری از زیست روزمره یک فرد در جامعه کنونی ایران، اشاره می‎شود. از روابط عاطفی، مشکلات اقتصادی، تفریحات، وضعیت روانی غالب افراد در میانسالی، میزان یأس و امید جاری، عدالت و تبعیض‎ها و بیش از همه بازنمایی روند استحاله کرامت و شأن فردی در مقام هنرمند، نویسنده و فرهیخته، بطور کاملا روشنی، جانمایی و تصویری از وضعیت جامعه معاصر ایران را ارائه می دهد. مهام میقانی باز همان نگاه واکاوانه و جستجوگرانه خود را در دل داستانی به ظاهر "ساده و معمولی" از نقشه یک جرم و خشونت، با تاریخ معاصر و در ۱۴۰۴ پیوند می‎زند و نشان می‎دهد برای بقا در سیستمی نامتعادل و ناعادلانه، جلوه‌ی بارز خشونت، بازتاب گزینش شرّ اخلاقی از سوی مردم است.
.

امیدوارم روزی در یک کنسرت عمومی، حضور و درخشش تو را ببینیم و از صدای زیبات بیشتر لذت ببریم.
«بهاره بانی»
آوازهایت درخشان بودند.

درباره نمایش آناتومی و زوایای پیشرفت شغلی آقای بازیگر در شب کریسمس یا مفیستوفلس/ مرتضا اسماعیل کاشی
روزنامه سازندگی سه شنبه ۱۸ شهریور ۱۴۰۴
نیلوفر ثانی

"صورت‎نگاری شرّ در شکوه صحنه"
«مرتضی اسماعیل کاشی» از هنرمندان حرفه‎ای تئاتر است که توانسته در مدت فعالیت هنری خود، چه در بازیگری و چه کارگردانی، مخاطبان و علاقمندان بسیاری را جذب نماید.
اسماعیل کاشی، دوره کارگردانی خود را با نمایش "سه خواهر" پس از حضور موفق به عنوان بازیگر در آثار نمایشی همچون «برنارد مرده است، مکبث، عجایب المخلوقات، دستگاه، مستاجر،اتاق ورونیکا، کلاغ و تعدادی دیگر...» و دریافت جایزه بهترین بازیگری مرد در سی‎و یکمین جشنواره بین‎المللی تئاترفجر ... دیدن ادامه ›› برای نمایش «ویتسک» به کارگردانی رضا ثروتی، آغاز کرد که در سال ۹۵ و در تالار مولوی بروی صحنه رفت. یکسال بعد نمایش "صد درصد" را با دو بازیگر حرفه‎ای تئاتر، "ستاره پسیانی و هوتن شکیبا" در تماشاخانه ایرانشهر بروی صحنه برد. اما نمایش "پنجاه/پنجاه" اجرایی کارگاهی و در تماشاخانه هیلاج، در سال ۹۸ که روایتی تاریخی و مرتبط با قربانیان اردوگاه‎های جنگ جهانی دوم بود، توانست نظر بسیاری از تماشاگران و منتقدان را جلب نماید. طراحی صحنه و فضای اجرا، هماهنگی در بازی‎ها و عناصر صحنه، منطبق با مضمون و با قاب‎های تصویری، جذابیت‎های بصری چشم‎نوازی ارائه می‎داد. ضمن آنکه معنایی مرتبط با تئاتر و تاثیر نمایش و هنر در شرایط بحرانی نیز داشت.
نمایش"پنجاه/ پنجاه" حاصل همکاری و نویسندگی مشترک اسماعیل کاشی و هاله مشتاقی‎نیا، در ۱۴۰۲ و در دو دوره بازتولید شد و با نام کاملتر انسان/اسب، پنجاه/پنجاه» و با بیش از ۲۰۰ اجرا به عنوان یکی از اجراهای موفق چند سال اخیر، مطرح و مورد استقبال قرار گرفت.
در تازه‎ترین اثر خود اسماعیل کاشی که از ۳ شهریور ماه در سالن استاد ناظرزاده کرمانی مجموعه تماشاخانه ایرانشهر بروی صحنه رفته است، متنی را برگزیده که باز هم مضمونی تاریخی و نزدیک به مصائب و شرایط اجتماعی و سیاسی حول جنگ جهانی دوم دارد. همزمان با ظهور حزب نازیسم در آلمان و تاثیرات یک حکومت فاشیستی بر وضعیت اجتماعی، جامعه، هنر و هنرمند، و رویکرد این قشر در این شرایط، مورد نظر قرار گرفته است.
نمایشی برگرفته از رمان "مفیستو: یک پیشرفت شغلی" از "کلاوس مان" است که از یک چهره واقعی و هنری تئاتر آلمان در همان دوران برداشت شده و پیشتر نیز نمایشی با عنوان مفیستو و همین رمان در سال ۹۸ توسط دکتر دلخواه و با حضور جمعی از بازیگران و خود اسماعیل کاشی به اجرا درآمد.
کلاوس مان، رمان "مفیستو" را بر اساس زندگی "گوستاو گروندگنس" بازیگر و کارگردان تئاتر آلمانی و مشابه وقایع واقعی نگاشته است. این شخصیت که سال‌های ۱۹۲۰ تا ۱۹۶۳ فعالیت می‌کرده به دلیل دوستی نزدیک با کلاوس و نسبت خانوادگی با خانواده "مان" که مدتی داماد آنها بوده و با خواهر کلاوس، اریکا مان ازدواج داشته است، کاملا در تیرس نگاه و شناخت اطرافیانش بوده و فعالیت‎های او بازتاب وسیعی داشته است.
کلاوس مان، در رمان خود با تغییر نامها این شخصیت را "هندریک هوفگن" نام گذاری کرده و به پیشرفت شغلی او در برهه‎های تاریخی از زمانی که قرار بر اجرای تئاتری انقلابی در دهه ۱۹۲۰ داشته تا پس از روی کار آمدن حزب نازی و علی‎رغم آن تلاش‎های آزادی خواهانه و سوسیالیستی و توصیه کلاوس به بازنگشتن گروندگس به آلمان و بازگشت او و همکاری با حزب نازی برای ادامه فعالیت‎های هنری‎اش، بطور مشروح پرداخته است.
به ویژه آنکه بسیاری از هنرمندان و نویسندگان و خود کلاوس و پدرش توماس مان (برنده جایزه نوبل ادبیات) در دوران هیتلر مجبور به تبعید و ترک آلمان شده بودند، این هم‎سازی و همکاری هنرمندی فرصت‎طلب، سوژه مهمی برای نگارش رمان در دوران تبعید به نظر می‎آمد.
کلاوس مان، رمان را از زمان اجرای نمایشی انقلابی در سالن تئاتر که گروندگس و سایر اعضای گروه تئاتر در حال تمرین و اجرا بودند آغاز کرده و تا اوج شهرت او در اجرای نقش‎ها و کارگردانی تئاتر در آلمان و در دوره نازی و دوره‎هایی از خیانت، همکاری با حکومت وقت و دست زدن به هر دستاویزی برای ادامه حضورش بر صحنه تئاتر و در نهایت در انزوایی تلخ، ادامه می‎دهد. دوره‎ای ۱۰ ساله که از او یک مفیستو می‎سازد. گروندگس همان مفیستویی‎ست که با معامله روح خود در قبال شهرت و بقا بروی صحنه، نیروی ویرانگریست که جز خود به چیز دیگری اهمیت نمی‎دهد و هر چیزی را در این راه قربانی می‎کند.
اسماعیل کاشی و مشتاقی‎نیا در نمایش اخیر خود با نام طویل «بررسیِ آناتومی و زوایایِ پیشرفتِ شغلیِ آقای بازیگر در شب کریسمس یا مفیستوفلس»، مبنای متن و نمایشنامه را بر اساس همین رمان مشهور کلاوس مان قرار داده و با گزینش رخدادهای مهم و تعیین مسیر گروندگس از شروع فعالیتها و تا شهرتش بر صحنه، پیش برده‎اند. اگر چه پایان‎بندی نمایش متفاوت از رمان در نظر گرفته شده است.
این کارگردان جسور که همواره وجهی از تجربه‎گرایی و شیوه‎های کارگاهی را در اجراهای خود مد نظر قرار داده است، اینبار نیز با تعداد زیادی از هنرجویان کارگاه بازیگری، نمایشی را تدارک دیده که بیش از ۵۰ بازیگر دارد. صحنه مدام از بازیگران پرو خالی می‎شود و فیگورها و پرفورمنس‎ها، پی‎در پی ساخته و پرداخته می‎شوند.
اسماعیل کاشی و اجراگرانش تلاش کرده‎اند با حفظ روایی متن، بروی خلق تصاویر و قاب‎های بصری بیشتر متمرکز باشند. اگر چه زمان محدود برای اجرای متن طویلی چون مفیستو با انبوهی از جزئیات، وقایع و روابط، شتابزدگی و سرعت بالای اجرای گزینشی را لاجرم بدنبال دارد. شاید بهمین دلیل است که اگر مخاطب از قبل زمینه آشنایی و یا اطلاع از داستان و زندگی " گروندگس" را نداشته باشد، نمی‎تواند با روبرو شدن با این حجم اسامی اشخاص و کاراکترها (که برخی تغییر نیز کرده‎اند)، داستان را بطور روشن و مشخص دنبال کند و همواره نوعی گنگی و ابهام در سیر و سرنوشت افراد، گریبانگیر است.
نویسندگان این اثر با انتخاب رخدادهای مهم، سیر داستانی را در نظر گرفته‎اند که بتواند کارنامه شغلی و زندگی گروندگس را با تحولات و تغییراتی که داشته در طول زمان نشان دهد. اما بیش از آنکه بتواند روایتگر مفهومی و داستانی و یا شکلی از اعتراض باشد، بیشتر به ویژگی‎های بصری و شمایل‎های تصویری، بازی با نور و حرکات فرم متمایل شده و شتابزدگی و عدم ایجاد مکث‎هایی اجرایی، در جهت فهم و ادراک بیشتر مخاطب با روند تغییرات، حلقه اصلی معنایی و مفهومی را مختل کرده است.
نمایش "بررسی آناتومی..." اگرچه با توجه به نام برگزیده شده، قرار است یک کالبدشکافی عمقی با تشریح کامل باشد، یک صورت‎نگاری خلاصه‎شده، تیتروار و با چاشنی ایدئولوژیک است. چه بسا زمان ۱۳۰ دقیقه‎ای اجرا، نمی‎تواند بیش از این میزان، تحلیل و یا عمقی را ارائه دهد.
بهمین دلیل اگرچه در این اثر با طراحی دکور و سازه‎ای مرتفع و جذاب که از بالکنی دو بخشی با دیواره‎ای شیشه‎ای و قابل دید و نورپردازی حرفه‎ای، بهره برده شده و به این واسطه، قابهای متنوع، حرکات فیزیکی و پرفورمنس تکمیلی و مفاهیمی مرتبط، به معرض دید تماشاگر قرار می‎گیرد اما نمی‎تواند به طور مشروح به شخصیت‎پردازی و عمق لایه‎های کاراکترهایش بدون آنکه به ورطه خیر و شر نیفتد، بپردازد. اسامی پرتعداد برای مخاطبی که پیشتر رمان را نخوانده و یا حتی اگر خوانده در حافظه‎اش نمانده است، بخوبی ربط و پیوند وقایع را، نشان نمی‎دهد. بجز کاراکتر اصلی گروندگس که آن را خود کارگردان یعنی "مرتضی اسماعیل کاشی" بازی می‎کند و به همین دلیل شاخص و مشخص است، در حجمی از نور و رفت و آمد و حضور اجراگران متعدد، حتی تاریخ و روایت زمانی از دست می‎رود و گم می‎شود. به ویژه آنکه بازی‎ها و قدرت بیان بازیگران، یکدست نیست و ضعف‎هایی در این بخش نیز محسوس است که نشان از تازه کار بودن برخی از این بازیگران دارد. بجز حضور قدرتمند و شاخص اسماعیل کاشی به عنوان بازیگر نقش اصلی و کاراکتر گروندگس که البته تمام مدت بر صحنه نیز حضور دارد، بازی دیگر اجراگران چندان به چشم نمی‎آید و در هاله او قرار می‎گیرد و بهمین دلایل اجرا در محدوده فرم بیشتر جریان دارد و از متن پیشی می‎گیرد.
دراماتورژی متنی طویل در یک اثر دراماتیکی اگر با وضوح و روشنی، تکرار و مکث همراه نباشد، تبدیل به کلیتی می‎شود که نمی‎توان جزئیات را بخوبی درک و دنبال کرد. و این عاملی می‎شود که میان اثر ادبی و اجرای صحنه‎ای آن، شکاف ایجاد شود.
با این حال نمی‎توان انکار کرد انتخاب متنی حجیم که بتواند با وضعیت روز زمانه پیوندهایی داشته و هنرمندان ضدمردمی و فرصت‎طلبی که در هر برهه‎ی تاریخی، نان را به نرخ روز می‎خورند، به معرض دید بگذارد، آنقدر اهمیت دارد که بتوان از کاستی‎های آن عبور کرد. اگرچه نمایش "بررسی آناتومی.." همانند نمایش درخشان "پنجاه/ پنجاه" در ذهن مخاطب تا مدتها باقی نمانده و اجازه تکمیلش را تا بیرون از سالن ندهد.

درباره نمایش قبیله‎ها / محمد عباداللهی
روزنامه سازندگی سه شنبه ۲۸ مرداد ۱۴۰۴
نیلوفر ثانی
"عبور از مرز صدا"
نینا رین، از نمایشنامه‎نویسان معاصر انگلیسی‎ست که به تازگی مورد توجه هنرمندان تئاتر داخلی قرار گرفته و آثار مهم او را بروی صحنه می‎آورند. چندی پیش نمایش "خرگوش" توسط مهدی نصیری بروی صحنه آمد که اولین درام نینا رین در نمایشنامه‎نویسی بود. محمد عباداللهی نیز نمایشنامه مشهور رین "قبیله‎ها" را برگزیده و در عمارت نوفل لوشاتو بروی صحنه آورده است.
نینا رین که خواهرزاده نویسنده رمان مشهور دکتر ژیواگو " بوریس پاسترناک" است، در انگلیس درس خوانده و با رتبه اول در رشته ادبیات انگلیسی از دانشگاه آکسفورد، فارغ‎التحصیل شده است. او ابتدا با دستیاری کارگردانی تئاتر آغاز کرد و سپس به کارگردانی مستقل پرداخت و تجربه‎های متعددی در این زمینه بدست آورد. چنانکه در چند جشنواره‎های تئاتر، جایزه بهترین کارگردانی را نیز دریافت نموده است.
در ۲۰۰۶، او اولین نمایشنامه خود را به نام "خرگوش" ... دیدن ادامه ›› نگاشت و کارگردانی آن را بر عهده گرفت. "خرگوش" سال بعد در برادوی نیز بروی صحنه رفت. داستان خرگوش حول رابطه دختری با پدر خود می‎گردد که در مهمانی تولدش در کنار دوستانی که دعوت کرده، علاوه بر بحث های روز به ویژه درباره ارتباط های عاطفی و زندگی مشترک و تفاوتهای جنسیتی، به صورت فلش بک به آن پرداخته می‎شود. پدر که در بیمارستان بستری‎ست و در آستانه مرگ قرار دارد، همچنان تاثیرات خود را بر هویت "بلا" دارد. تاثیرات، مجموعه‎ای از نقد و محبت و بار روانیست که به نظر می‎رسد بلا را دچار بحران‎های متعددی در زندگی شخصی‎اش کرده است.

دومین نمایشنامه او "قبیله‎ها" در ۲۰۱۰ در رویال کورت لندن توسط راجر میشل، بروی صحنه اجرا شد. و توانست در سراسر دنیا مورد استقبال قرار بگیرد و در کشورهای مختلف اجرا شود.
این نمایشنامه که بطور ویژه به مفاهیم زبانی و کلامی می‎پردازد، درباره پسری با ناشنوایی مادرزادی است که در خانواده‎ای اهل فرهنگ و زبان رشد کرده و توسط آنان در محیطی بدون تاکید و یا درنظر گرفتن نقص شنوایی، و دور از جامعه کم شنوایان بزرگ شده است. بیلی که کوچکترین فرزند و خواهر و برادری بزرگتر از خود دارد، در دوستی با دختری کم‎شنوا که به تدریج شنوایی‎اش کمتر هم می‎شود، با کاربرد زبان اشاره آشنا می‎شود. این آشنایی باعث تغییر اساسی در چگونگی نحوه ارتباط او با خانواده می‎شود. خانواده ای که تلاش کرده‎اند مشکل شنوایی او را کم اهمیت در روند زندگی او بدانند و چون افراد شنوا با او رفتار کنند تا این نقص مانعی برای پیشرفت او نباشد هر چند که این نوع رفتار خود به مشکلاتی دیگر منجر شده است.
آشنایی بیلی با سیلویا که او را وارد جمع کم‎شنوایان و ناشنوایان کرده، تجربه‎ی دیگری از چگونه شنیده شدن و پذیرش را پیش می‎کشد که منجر به دگرگونی‎هایی در او شده و تبدیل به چالشی سخت می‎شود. چنانکه هویت و پذیرش خود را همانگونه که هست توسط نزدیک‎ترین افراد خانواده‎اش، مختل می‎بیند. در همین راستا او در ادامه، ترجیح می‎دهد خانواده را ترک کند و مسیر دیگری را برود.
متن به شکافی می‎پردازد که اغلب افرادی با نقصی در کارکرد حواس و یا جسم خود، که نوعی معلولیت به حساب می‎آید، چه در خانواده و چه در جمع های دیگر و چه در جامعه، درگیر آن بوده و معضلی پرچالش است.
تقابل دو دیدگاه که ناخواسته پای مسائل زبانی و معانی را نیز پیش می‎کشد، در نمایش "قبیله ها" مورد طرح قرار می گیرد. به ویژه برای کسانی که به نحوی با این نوع معلولیت‎ها و یا افراد درگیر، ارتباط دارند، ملموس‎تر است.
دو دیدگاه که یکی به این می‎پردازد که نقص و معلولیت‎ها را در فرزندان نباید برجسته کرد و مانند افراد عادی باید با آنها رفتار نمود تا کمتر توسط دیگران طرد شوند، و دیدگاه دیگر بر خلاف آن بر این باور است که باید این معلولیت ها را پذیرفت و با فرزند یا فرد مورد نظر با پذیرش آن نقص رفتار کرد. این شکل از برخورد به فرزند دارای معلولیت این احساس را می‎دهد که همان گونه که هست پذیرفته شده و نادیده گرفته نمی‎شود.
از طرفی در این متن، نینا رین به لایه‎هایی درونی‎تر افراد نیز نفوذ می‎کند. روابط خانوادگی بین اعضای خانواده که می‎تواند حجمی از حسادتها، تناقضات، مالکیت و انحصار را نسبت به همدیگر همراه داشته باشد. رابطه دنیل برادر بزرگتر با بیلی موید این نگاه رین در قالب موضوع کلی اثر است. کماآنکه در جایی از متن دنیل حتی نسبت به سیلویا ابراز محبتی عاطفی می‎کند در حالیکه می‎داند او با برادرش بیلی در رابطه است.
بنابراین به نظر می‎رسد که متن رین با وجود معیارهایی از جهان امروز به روابطی می‎پردازد که کمابیش در بسیاری از خانواده‎ها و یا ارتباط های انسانی قابل ردیابی‎ست. با تاکید بر محور زبان و مفاهیم آن که ابعاد روانشناختی و روانکاوی را در همه امور زندگی، تاثیرگذار معرفی می‎کند.

با این توضیح می توان به اجرای این نمایش در عمارت نوفل لوشاتو که توسط محمد عباداللهی در حال اجرا است، پرداخت. این نمایش با بازی علی ‌باقری، اصغر ‌پیران، ساناز ‌طاری، صفورا ‌خوش ‌طینت، زهرا ‌حیدری، مصطفی ‌فاضلی اجرا می‎شود.
اجرای "قبیله‎ها" با طراحی صحنه مناسب از وسایل نشیمن منزل که توسط پارچه‎ای سرخ رنگ پوشانده شده اند، تشکیل شده که در بخشی افکت های تصویری و دیجیتال، همراه با صدای نویز، مرتبط با مسئله شنوایی، و متن‎های نوشتاری که دستورات صحنه و یا نمایش را توضیح می‎دهد، نمایش داده می‎شود. این پوشش وسایل، خلاقیت جذابی در تداعی زبان و یا ناخودآگاهی‎ست که بستر تمامی رخدادهای فرد قلمداد می‎شود.
"قبیله‎ها" توانسته با بازی مناسب بازیگران و ارتباطی که برقرار می‎کنند، روابط خانوادگی را بازسازی کند. هر چند در انتقال مفاهیم دیگر، گاه دچار لکنت می‎شود؛ با اینحال فضاسازی و انسجام موضوع موفق است.
عباداللهی با بهره از فرمی متفاوت که بخشی از زبان، بجای اکت و حرکت، بشکل نوشتاری می‎شود، وضعیتی را ساخته و پرداخته می‎کند که با موضوع داستان منطبق است..
اجرای نقش بیلی و سیلویا به عنوان کاراکترهایی با نقص شنوایی، بخوبی از پس کار برآمده‎اند. اگرچه احتمالا به دلیل مسائل ممیزی، بخشی از مفاهیم مطرح شده در روابط کاراکترها، دستخوش تغییر و یا حذف شده است که تاثیر مستقیمی بر نمایش دارد.
" قبیله ها" از جهتی که برای نخستین بار از نینا رین، درام‎نویسی که توانسته در جهان مطرح باشد و اجراهای متعددی از آثار او در سالن‎های تئاتر، به نمایش درآید، اهمیت مضاعفی می‎یابد.
این نمایش که به موضوعاتی روز از مسائل انسانها می‎پردازد، وارد لایه‎های ذهنی و روانی افراد شده و سطحی دیگر از مناسبات موجود را مورد طرح قرار می‎دهد.
نمایش "قبیله‎ها" تلاش کرده با طراحی لباس، میزانسن‎ها، صحنه، نورپردازی و سایر عوامل، در مسیر متن اصلی قدم بردارد. اگرچه به دلیل آنکه نخستین مواجهه تماشاگر ایرانی با این متن و اجرای آن است، می‎توان خلاقیتهای بیشتری برای تکمیل اثر در نظر گرفت.

"علیرضا فرزانیان"

منتظر درخششت روی صحنه هستم.
با وجود مدتهای زیادی که برای این نمایش تمرین میشه، بدون شک نتیجه هم درخشان خواهد بود.
موفق باشید.

کوتاه درباره نمایش "کهته" به کارگردانی حسین اسدی
نیلوفر ثانی
« این خاک بوی خون می‎دهد»

" کهته" نمایشی برگزیده از جشنواره چهل و دوم تئاتر فجر، از جزیره خارک، این شبها مهمان پایتخت بوده و میزبان تئاتردوستان است. درخشش گروه های شهرستانی که نشان از زحمت و تمرینات کافی دارد، نشان می دهد که علاقمندان به این هنر، حتی در برابر کمترین امکانات و یا سایر مشکلات موجود، تسلیم نشده و مصمم به ساخت اثر هنری و بازی بروی صحنه هستند.
حسین اسدی از هنرمندان جنوبی‎ست که با گروه نمایشی خود، " کاغذ سفید"، همواره تلاش کرده تا تئاتر و اجرای آن را ادامه دهد و حاصل این تلاش در شهر تهران نیز با علاقمندان به این هنر به اشتراک ... دیدن ادامه ›› گذاشته شود.
نمایش "کهته" که از ۱ مرداد در تالار چهارسوی تئاترشهر بروی صحنه آمده با روایتی بومی و محلی، اقتباسی آزاد از تراژدی "رومئو و ژولیت" شکسپیر است که عقیل جماعتی آن را دست مایه قرار داده و با توجه به شرایط و مسائل موجود در فرهنگ و سنت منطقه، به نگارش در آورده است.
مسائلی از دشمنی‎ها و رقابت‎های قومی و قبیله‎ای که منجر به کشتار و قربانی شدن بسیاری از مردم در آتش این کینه‎ها و جنگ قدرتها می‎شود.
میان دو خانواده سرشناس شهر که صاحب قدرتند، اختلافات سالهاست که ادامه دارد. حتی محبت و عشق دو فرد از این دو خاندان، نمی‎تواند چاره‎ای برای صلح و خاتمه خشونت و کشتار باشد.
متن اگرچه خطی و یک روایت پرتکرار است و منطقه‎ای از جنوب ایران را به عنوان جغرافیای اتفاقات مورد توجه قرار داده تا مسائلی چون تعصبات افراطی، دخترکشی، ترور و زد و بندهای پشت پرده را مطرح کند اما در سطحی کلان‎تر قابل تعمیم به شرایط موجود در کل جامعه و وضعیت سیاسی و اجتماعی ایران است. هر کاراکتر می‎تواند نماینده‎ و نمونه‎ای عینی از وضعیتی باشد که جامعه ایران با آن مواجه و دست به گریبان است. رواج سنتهای متعصبانه، منفعت‎طلبی‎ها، سرکوبگری، فشار و حقارت به فرودستان جز شعله‎های آشوب و انتقام، چیزی بدنبال نخواهد داشت.
"کهته" که نشان از تمرینات و تسلط بازیگرانش به نقش‎ها و کاراکترهایشان دارد، با کارگردانی حسین اسدی، به مفاهیمی چند لایه می‎پردازد و نقدی اجتماعی دارد. به ویژه که در جریان اجرا، روح شاعرانگی شکسپیر و خوانش برخی از قسمت‎های "رومئو و ژولیت" به میان می‎آید اما بر خلاف آنچه در کتابها و رویاها ترسیم می‎شود، نمی‎تواند در برابر جاه‎طلبی، زیاده‎خواهی و تعصب کور حاکم، تاثیر گذار باشد.
"کهته" نمونه واقعی و نه داستانی و خیال‎پردازی، از آن چیزی‎ست که در پیرامون ما و در جامعه به طور روشن و مکرر رخ می‎دهد و قابل ردیابی‎ست. واقعیتی که خشونت با تمام مزمت و نکوهش از شرایط حاکم به افراد متکثر شده و رواج می‎یابد.
گروه نمایشی "کاغذ سفید" تمام تلاش خود را در اجرایی قابل قبول می‎کنند، ضمن آنکه در زمانی حدود ۷۵ دقیقه باید سیر داستانی را حفظ و به انجام برسانند.
طراحی صحنه با وجود سازه‎ای چوبی به شکل لنج، و نورپردازی و حضور موسیقی زنده جنوبی و بندری در تمام طول اجرا، نقطه اتصال و پیوند تماشاگر با جغرافیای مورد نظر و از عناصر تاثیرگذار در فضاسازی و اتمسفر اجرا است تا اصالت روایی خود را حفظ نماید.
در نهایت اجرای " کهته"، نمونه‎ای از تلاش گروهی هنرمند از شهری کوچک است که هر چند بارقه‎هایی از امید و عشق را می تاباند اما نشان می‎دهد که این خاک، هنوز هم بوی خون می‎دهد..

درباره نمایش " آداب شکار روباه" / محمد شاکری
منتشر در روزنامه سازندگی سه شنبه 17 تیر 1404
نیلوفر ثانی
"اقتباسی هویتمند، روایتی مستقل"

"آداب شکار روباه" نمایشی به کارگردانی محمد شاکری است که اجراهای خود را پس از وقفه در فعالیتهای نمایشی و هنری به دلیل وضعیت جنگی پیش آمده،از ۸ تیرماه و در سالن چهارسوی مجموعه تئاترشهر آغاز کرده است.
این نمایش که حاصل کار گروهی شهرستانی از استان خراسان شمالی و شهر بجنورد است با حضور در جشنواره چهل‎و سوم تئاتر فجر، نظر بسیاری از تماشاگران و اهالی تئاتر را جلب نمود و به عنوان یکی از اجراهای خوب نمایشی این جشنواره، مطرح گردید.
گروه تئاتر "آداب شکار روباه" چندی پیش در جشنواره ... دیدن ادامه ›› نمایشی کشور تاجیکستان نیز حضور یافت و توانست در آن رویداد، نماینده مطرحی از ایران باشد و مورد تقدیر قرار بگیرد. چنانکه مسئولان هنری تاجیکستان از این گروه برای اجراهای بیشتری دعوت بعمل آوردند.
"آداب شکار روباه"، به نویسندگی ابراهیم عادل نیا، هر چند موضوع و ارجاعی تاریخی دارد اما هوشمندانه فرم روایت خود را با نمایشنامه کلفت‎های ژان ژنه که اثری معاصر و امروزی است، تلفیق نموده و در بستری از آن به نقل موضوع می‎پردازد.
در چادر آغامحمدخان قاجار و در اردوگاه جنگ، دو فرد که به نظر یکی شاه و دیگری خدمتکار اوست به مکالمه مشغولند. حقارتها، رنج‎ها و عقده‎های این شاه اخته با ملازم و نوکر خود بازگو می‎شود تا از بُعد رواشناختی نیز مخاطب با احوال آغامحمدخان و روحیه‎ی آزارگری او آشنا شود.
کمی که می‎گذرد روشن می‎شود که این دو فرد هر دو ندیم‎باشی آغامحمدخان هستند که در غیاب او در چادر، در حال بازی و نمایش نقش شاه و نوکر هستند، درست همانطور که ژان ژنه دو خواهر خدمتکار را در نبود مادام به بازی و نقش‎آفرینی وامی‎دارد تا مسئله‎ی مهمتر و کلانتری از دلخوری و نارضایتی خدمتکاری نسبت به صاحبخانه را مطرح نماید. با بهره از تجسم توهم، و رویاپردازی در اجرای نمایشی، به اختلاف طبقاتی، استثمار و سرپیچی اشاره می‎شود و به ناهنجاری‎های روانی افراد جامعه در شرایط نابرابری و غیرعادلانه و بروز خشونت ناشی از آن، می‎پردازد.
عادل‎نیا نیز با بهره از مفاهیم و مشخصات متن ژنه، آنرا در روایتی تاریخی و یکی از رویدادهای مهم سیاسی و اجتماعی ایران، معادل‎سازی می‎کند. جایی که عقده حقارت و خشونت‎های دوره زیستی، فرد را تا سطح صاحب قدرتی که مرتکب جنایت و کشتار جمع زیادی از مردم می‎شود، پردازش می‎کند.
کودکی آغامحمد خان که در اسارت با عقیم‎سازی و اختگی او همراه است، از او موجودی می‎سازد که دست به هر جنایتی می‎زند تا خود را به قدرت برساند و در آن نگه دارد. از کورکردن چشمان بسیاری از مردمان اهالی کرمان گرفته تا هر نوع رفتار محقرانه و غیرانسانی با اطرافیان و زیردستان خود. حکایت برخی از اعمال او ،با "بازی در بازی" بخش نخست و همان منوال، در بخش دوم که با حضور آغامحمدخان همراه است، نقل می‎شود. درست همانطور که در کلفتها نیز، مادام به خانه باز می‎گردد و برخورد او با خدمتکارانش همانگونه است که توسط آن دو پیشتر بازی شده بود، آغامحمد خان نیز به چادر می‎آید و همان رفتار توأم با سوءظن، بی‎اعتمادی و وسواس را با دو ملازم خود تکرار می‎کند.
تاکید نویسنده بر اقتباس و همسان‎سازی دو متن، همان مفاهیم متن ژنه، از بهره‎کشی، استثمار و سلطه‎گری صاحب قدرت، نسبت به فرودستان خود است و شالکه روان نژندی و روانشناختی اثر را حفظ می‎کند و طبق همان ترتیب، ملازمان از نقشه قتل شاه، به کشتن خود می‎رسند. این فضاسازی مشابه می‎تواند در اشل‎های کلان‎تر به وضعیت سیاسی و اجتماعی جوامع معاصر، با وجود مستبدی در رأس و توده مردم نیز تعمیم یابد و سویه‎های تحلیلی و جامعه‎شناسی نیز ارائه دهد.
" آداب شکار روباه" که نام خود را از شیوه شکار روباهی که تک افتاده و تنهاست و بهمین دلیل براحتی قابل شکار شدن است، وام گرفته، متن منسجم و زیرلایه‎های روانشناختی با بازی‎های قوی و مسلط هر سه بازیگر به ویژه حکمت شیردل که عنوان بهترین بازیگر مرد جشنواره تئاتر فجر سال گذشته را نیز دریافت نموده، می‎تواند اجرای قابل توجهی در حال حاضر باشد. نورپردازی، طراحی صحنه و پوشش بازیگران، فکرشده و در راستای داستان است اگرچه می‎توانست خلاقیت بیشتری بکار برده شود.
محمد شاکری بهمراه گروه نمایشی خود و با تمرینات چندماهه و موفقیت در دو رویداد هنری، توانسته‎اند در یکی از سالن‎های معتبر تئاترشهر بروی صحنه بیایند و تجربه حضور در پایتخت را با مخاطب جدی تئاتر و منتقدان بدست آورند. بدون شک درخشش گروه‎های نمایشی شهرستانی که امکانات اندکی برای تمرین و اجرا دارند، می‎تواند نمونه‎ای از تلاش و فعالیت درست و تمرین شده‎ای از یک اثر صحنه‎ای باشد که در خیل اجراهای هر شب سالن‎های پایتخت، کمتر قابل مشاهده است. حمایت از این گروه‎های بااستعداد و هنرمند شهرستانها، انگیزه‎ای برای ادامه این مسیر فراهم می‎آورد که به تقویت و حضور پرتعدادتری از اجرای نمایشی از شهرهای مختلف ایران بر صحنه و شاهد کیفیت بهتری از یک نمایش باشیم.